Tüp bebek tedavisine başlayacak olan çiftlerin en çok merak ettikleri konuların başında tüp bebek başarı oranı gelmektedir. “Tüp bebek yüzde kaç tutar?, ilk tüp bebek tutma şansı nedir?, 2.tüp bebek tutma şansı nedir? vb..” gibi bir çok soru, çiftlerin tedavi öncesi sordukları, cevabını aradıkları sorulardır. Tüp bebek tedavisiyle hamilelik şansını etkileyen birçok etken bulunmaktadır. Tüp bebek tedavi başarısını artırmak için yapılması gerekenler tedavi öncesi dönemde başlamaktadır. Tüp bebek başarı oranını en üst düzeye çıkarmak için her detay dikkatli bir şekilde değerlendirilmeli ve tedavi süreci çok iyi yönetilmelidir. Bu nedenle tüp bebekte başarı oranları;

detaylı değerlendirme,
tedavi öncesi gerekli müdahaleler ve hazırlık süreci,
tedavi sürecinde kişiye özel ilaç tiplerinin seçilmesi ve
yüksek teknolojiye sahip laboratuvarlar kullanılması ile en yüksek düzeye çıkarılabilmektedir.

İçindekiler

Tüp Bebek Başarı Oranı

Tüp bebek başarı oranı üzerinde birçok faktör rol oynamaktadır. Tüp bebek başarı oranlarını etkileyen en önemli faktörler;

kadın yaşı,
yumurta rezervi, yumurta sayısı,
sperm kalitesi, sperm sayısı,
tüp bebek merkezinin sahip olduğu laboratuvar teknolojisi
embriyo sayısı ve kalitesi
rahim içinde bir patoloji olup olmaması
tüplerde sıvı birikimi varlığı

Bu faktörlerin her biri tüp bebek başarı oranlarını farklı düzeylerde etkilemektedir. İyi kalitede 5. gün embriyo gelişimi olan genç çiftlerde, ilk tüp bebek tedavisiyle hamile kalma şansı %70-80 arasında değişmektedir. Tüp bebek tutma oranı yaşla beraber yumurta sayısı ve kalitesinde veya sperm kalitesindeki düşüşe bağlı olarak azalmaktadır. Tüp bebek başarı oranı hesaplama, tüm bu kriterler göz önünde bulundurularak yapılmaktadır.

Tüp Bebek Tedavisinde Başarıyı Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Tüp bebek tedavisinde başarıyı etkileyen faktörler; kadın yaşı, yumurta sayısı, yumurta kalitesi, sperm sayısı, sperm kalitesi, embriyo kalitesi, transfer edilen embriyo sayısı, tüp bebek merkezinin laboratuvar kalitesi, embriyonun genetik durumudur.

Tüp bebek tedavisine başlayacak çiftler tüp bebek başarı oranlarını etkileyen en önemli faktörün yumurta sayısı olduğunu düşünmektedirler, bu düşünce çok doğru değildir. Çünkü tüp bebek tedavisinde tek yumurtayla gebelik elde edilebilmektedir.

Bunun dışında yanlış bir düşünce de ileri kadın yaşı varlığında tüp bebek tedavisiyle gebelik elde edilemeyeceği düşüncesidir. İleri yaş çiftlerde elde edilen genetiği normal iyi kalitede ki bir embriyo ile hamilelik başarı oranının yüksek olduğu bilinmelidir.

Kadın Yaşı

Kadın yaşı tüp bebek başarı oranını etkileyen en önemli parametrelerden biridir; çünkü kadın yaşı ilerledikçe yumurta sayısı ve kalitesi düşmektedir. Yumurta sayı ve kalitesindeki düşüş, genetiği normal iyi kalitede bir embriyo elde edilme ihtimalini azaltmaktadır. Kadın yaşı arttıkça yumurtalarda ki genetik anormallik ve buna bağlı olarak embriyolardaki genetik anormallik görülme ihtimali artmaktadır. Embriyolarda ki genetik anormallikler tüp bebekte başarı oranlarını düşüren en önemli problemlerin başında gelmektedir. Bu nedenle çocuk isteyen çiftlerin eğer tüp bebek tedavisi gerekiyorsa tedaviye başlamak için çok fazla zaman kaybetmemeleri önerilmektedir.

Kadın yaşıyla tüp bebek başarı oranı arasındaki ilişkinin değerlendirildiği çalışma sonuçlarına göre;

35 yaşından küçük kadınlarda gebelik şansı %60-70
35-37 yaş arasında %40-45
38-40 yaş arasında %30
43 yaşından büyük kadınlarda bu oran yaklaşık olarak %5’tir.

Tüp bebek ilk deneme başarı oranı farklı çalışmalarda değişiklik gösterse de çalışmaların büyük çoğunluğunda yukarıda belirtilen yüzdelere yakın sonuçlar bildirilmiştir.

İleri kadın yaşında karşılaşılan bir diğer önemli problem gebelik sonrası düşük riskidir. Kadın yaşı arttıkça düşük riski çoğu zaman embriyolardaki genetik anormalliklere bağlı olarak artmaktadır.

Yumurta Sayısı

Yumurta sayısı tüp bebek tutma şansı üzerinde anlamlı etkiye sahip olmakla birlikte tüp bebekte başarı oranlarını belirleyen tek kriter değildir. Yumurta sayısından daha önemli olan yumurtaların kalitesidir. Çünkü çok sayıda yumurta toplansa bile yumurta kalitesi iyi değilse oluşan embriyolar yeterli kalitede olmayacaktır. Embriyo kalitesi özellikle 5. güne ulaşan embriyoların kalitesi tüp bebek tutma şansını etkileyen en önemli kriterdir.

Çok fazla sayıda kaliteli yumurta elde edildiğinde tüp bebek tutma oranları ciddi şekilde artmaktadır. Çünkü eğer sperm hücrelerinde ciddi bir problem yoksa kaliteli yumurtalarla elde edilen embriyoların da kalitesi artmaktadır.

Yumurta kalitesi, yumurta sayısından daha önemli olduğu için; eğer kaliteli bir yumurta elde edilebilir ise kadınların tek yumurta ile tüp bebek şansı vardır. Çok düşük yumurtalık rezervi ve yumurta sayısı olan kadınlar tek yumurta ile tüp bebek şansı olduğuna inanmadıkları için tüp bebek tedavisine başlamıyorlar, bu nedenle hastaların tek yumurta ile tüp bebek şansının olduğunu özellikle vurgulamak gerekiyor.

Genel olarak tüp bebek tedavisi sırasında yumurta büyütücü ilaçlar kullanılarak toplanan yumurta sayısı 3’ün altında olması çok düşük yumurta rezervi olarak kabul edilmektedir. Yumurta toplama işleminde toplanan yumurta sayısı 15-20’den fazla olması ise yüksek yumurtalık rezervi olarak kabul edilmektedir. Polikistik overi olan kadınlarda yumurta büyütücü ilaçlar kullanıldığında çok sayıda yumurta gelişimi görülmektedir. Bu nedenle polikistik over tüp bebek başarı oranı yüksektir.

Yumurta sayısı arttıkça tüp bebek başarı oranı artmaktadır; ancak bu noktada yumurta kalitesi de tüp bebek başarı oranında çok önemli bir yere sahiptir.

Embriyo Kalitesi

Embriyo kalitesi tüp bebek başarı oranını etkileyen en önemli kriterlerin başında gelmektedir. Embriyolar hücre sayılarına, şekillerine, hücre boyutlarının eşitliğine gibi birçok kriter kullanılarak değerlendirilip embriyo kalitesi belirlenmektedir. Tüp bebek tedavilerinde tüp bebek tutma şansını artırmak için 5.gün embriyosu transferi tercih edilmektedir. Çünkü 5. güne ulaşmış kaliteli bir embriyonun tutunma şansı çok daha yüksektir.

Tüp bebek tutmama sebepleri arasında en sık görülen neden embriyolardaki genetik anormalliklerdir. Özellikle iyi kalitede olmayan embriyolarda genetik anormallik görülme riski ciddi şekilde artmaktadır. İyi kalitede olan embriyolarda genetik anormallik görülme ihtimali çok daha düşüktür; ancak bu embriyolarda da genetik anormallik olabilme ihtimali olduğu unutulmamalıdır. Bu nedenle iyi kalitede embriyo transferine rağmen tekrarlayan tüp bebek başarısızlıkları olan çiftlerde embriyo genetik analizi tüp bebek tutma şansını artırmak için yapılmalıdır.

Tüp Bebek Merkezi

Tüp bebekte başarı oranlarını etkileyen önemli bir unsur tüp bebek merkezinin kalitesidir. Tüp bebek merkezinin laboratuvar teknolojisi, tedavi olanaklarının geniş olması, yüksek teknolojinin kullanılması embriyo gelişim sürecini ve oluşan embriyoların kalitesini doğrudan etkileyebilmektedir.

Kaliteli embriyolar elde edebilmek için yumurtaların toplandıktan sonra hazırlık aşamasının, kaliteli spermlerin seçilmesinin, yumurtanın spermle dölleme işleminin çok dikkatli ve tecrübeli embriyologlar tarafından yapılması gerekmektedir.

Bunun dışında laboratuvarda kullanılan yüksek teknolojik cihazlar ve teknikler tüp bebek başarı oranında önemli bir yere sahiptir. Özellikle yüksek çözünürlük ve büyütmeye sahip mikroskop altında en iyi spermin seçilmesi için kullanılan IMSI yöntemi ve yumurtanın spermle döllenmesi işleminde kullanılan ICSI (mikroenjeksiyon) işleminin rutin her hastada kullanımı ile çok yüksek oranda döllenme başarısı elde edilebilmektedir. Yüksek döllenme başarısı ile birlikte elde edilen embriyoların kalitesi de bu yöntemlerin kullanımıyla artmaktadır. Bunun dışında; döllenme başarısını artırmak ve kaliteli embriyolar elde edebilmek için embriyoskop (embriyoların devamlı takip sistemi), kalsiyum iyonofor yöntemi (sperm ve yumurta aktivasyonu için), embriyoların genetik analizinde kullanılan NGS yöntemi tüp bebekte başarı oranlarını arttırmak için iyi bir tüp bebek laboratuvarında mutlaka olması gerekmektedir.

Embriyo transferi

Embriyo transferi tüp bebek tedavi sürecinin son aşaması olmakla birlikte en önemli aşamalarından biridir. Tüp bebek başarı oranını arttırmak için embriyo transferi çok dikkatli bir şekilde ultrason eşliğinde yapılmalıdır.

Tüp bebek başarı oranını arttırmak için bazı hastalarda embriyo transfer işlemi sırasında rahimdeki kasılmaları önleyici ilaç kullanmak gerekiyor. Ancak bu ilaçların kullanımında hasta seçimi çok önemlidir.

Normal şartlarda embriyo transferi ağrısız bir işlemdir, ancak bazı hastalarda embriyo transfer işlemini daha sağlıklı yapabilmek için anestezi gerekebilmektedir.

Tüp Bebek Tutması İçin Yapılması Gerekenler

Tüp bebek başarı oranını artırmak için tedaviye başlamadan önce detaylı bir değerlendirmenin yapılması gerekmektedir.

Tedaviye başlamadan önce rahim ve tüplerin değerlendirilmesinde rahim filmi ve ultrason kullanılmaktadır. Tüp bebekte başarı oranlarını arttırmak için rahim filminde saptanan anormalliklerin (rahim iç kavitesinde veya tüplerde) mutlaka tedaviden önce düzeltilmesi gerekmektedir.

Rahim filminde saptanan rahim perdesi, rahim içi yapışıklıklar, rahim iç kavitesine baskı yapan polip veya miyomlar histeroskopi ile düzeltilebilmektedir ve hastalar aynı gün taburcu edilebilmektedir. Çünkü rahim iç kavitesini etkileyen anormallikler embriyonun rahim iç zarına tutunma şansını azaltmaktadır.

Tüplerde sıvı birikmesi (hidrosalpenks) en sık karşılaşılan bir diğer problemdir. Tüplerde sıvı birikimi embriyonun tutunma şansını olumsuz etkileyerek tüp bebek başarı oranını azaltmaktadır. Tüplerde biriken sıvı rahim içine akarak embriyo üzerinde toksik etki oluşturabilmektedir ve hamilelik şansını %50 azaltmaktadır.

Sperm testinde anormallik saptanması durumunda mutlaka hastaların ürolog tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir. Sperm sayısındaki şiddetli azalma veya sperm şekil bozukluklarının bir kısmı uygun tedavilerle iyileştirilebilmektedir. Sperm parametrelerinin düzeltilmesi tüp bebek başarı oranlarını arttırmaktadır. Çünkü sperm parametrelerinin iyileşmesi yumurtanın döllenme olasılığını arttırmakta ve daha kaliteli embriyo elde edilebilmesini sağlamaktadır.

Tüp Bebek Tedavisinde Erkek Faktörü Nedir?

Tüp bebek tedavisinde erkek faktörü; sperm sayısında azlık, şekil bozukluğu olarak karşımıza çıkmaktadır. Sperm sayısındaki şiddetli azlık veya menide sperm olmaması tüp bebek tedavi şeklini değiştirebilmektedir. Sperm sayısında şiddetli azlık varsa mutlaka hormon testleri ve genetik analiz yapılması gerekir. Hormon düzeylerindeki anormallikler düzeltilerek sperm sayısında düzelme sağlanmaktadır. Sperm yokluğu durumunda yumurta toplama gününde spermler testislerden biyopsi yöntemiyle elde edilebilmektedir.

Özellikle sperm şekil bozukluklarının ciddi oranlarda olması embriyo kalitesini olumsuz etkileyen en önemli problemlerden biridir. Belirli sürede uygulanan antioksidan tedaviler, obezite varlığında diyet ve egzersizle kilo verilmesi, sigara kullanımı varsa bırakılması sperm şekil bozukluklarının tedavisinde uygulanan ilk basamak tedavilerdir. Bunun dışında ciddi sperm şekil bozukluğu olan erkeklerde daha kaliteli sperm elde etmek için sperm testislerden biyopsi (mikrotese yöntemi) yöntemiyle alınabilmektedir.

Tüp bebek tedavisinde erkek faktörü düzeltilebilir nedenleri olan erkeklerde uygulanacak olan tedavilerle tüp bebek başarı oranları artmaktadır.

Tüp Bebek Kaçıncı Denemede Tutar?

En sık sorulan sorulardan bir tanesi “tüp bebek kaçıncı denemede tutar” sorusudur. Tüp bebekle başarı şansı yüksek olan çiftlerde tüp bebek genellikle ilk denemede tutmaktadır. İlk tüp bebek tedavisinde hamile kalanların genellikle ortak özelliği; çiftlerin genç yaşta olması, yumurta rezervinin iyi olması ve sperm parametrelerinde ciddi bozuklukların olmamasıdır. Çünkü bu hasta grubunda tüp bebek başarı oranı yaklaşık olarak %70-80’dir. Ancak şunu da bilmek gerekir; tüp bebek tedavisi her zaman %100 başarıyla sonuçlanamayabilir ve tüp bebek ikinci denemede, üçüncü denemede tutabilir.

Üç veya daha fazla tüp bebek başarısızlığı olan çiftlerdeki duruma; tekrarlayan tüp bebek başarısılığı denilmektedir. Tekrarlayan tüp bebek başarısızlıkları olan hastaların büyük kısmında uygulanan kişiye özel tüp bebek tedavi ile başarı oranları ciddi şekilde artmaktadır. Tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı olan çiftlerde ilk yapılması gerekenler; süreç mutlaka baştan sona gözden geçirilmeli, gerekli görülmesi durumunda tetkikler tekrar edilmeli ve uygulanan ilaç protokolleri değiştirilmelidir. Bunun dışında yapılması gerekenleri detaylı olarak tekrarlayan tüp bebek başarısızlıkları ve kişiye özel tüp bebek tedavisi başlıklı yazılarımızda bulabilirsiniz.

Tüp Bebek İlk Deneme Başarı Oranı

Tüp bebek ilk deneme başarı oranı üzerinde birçok faktör rol oynamaktadır. Tüp bebek ilk deneme başarı oranını etkileyen ilk ve en önemli durum kadın yaşıdır. Çünkü ileri kadın yaşı yumurta rezervi ve kalitesini olumsuz etkilemektedir. Yumurta kalitesi ve sayısının azalması elde edilecek kaliteli embriyo sayısını doğrudan etkilemektedir. İyi kalite 5. gün embriyosunun transferi ile tüp bebek başarı oranı yaklaşık olarak %60-80 arasında değişmektedir.

Rahim içindeki anormalliklerin varlığı, tüplerde sıvı birikimi, embriyolardaki genetik anormallikler, kötü embriyo kalitesi, ciddi sperm bozuklukları tüp bebek ilk deneme başarı oranını azaltmaktadır.

35-40 yaş aralığında ilk tüp bebek denemesinde başarı oranı %30-40 arasında değişirken; 43 yaş üzeri kadınlarda başarı oranı yaklaşık olarak %5’tir. Çünkü kadın yaşı arttıkça embriyolarda genetik anormallik görülme oranı artmaktadır, buna bağlı olarak tüp bebek başarı oranı azalmaktadır.

2. Tüp Bebek Denemesinde Başarı Oranı

İlk tüp bebek denemesi başarısız olan çiftlerin öncelikle umutsuzluğa kapılmamaları gerekmektedir. Genellikle 2. tüp bebek denemesinde başarı oranı eğer dondurulmuş iyi kalitede embriyolar varsa ilk tüp bebek tedavisiyle benzerdir. Dondurulmuş embriyosu olmayan çiftlerde 2.tüp bebek denemesinde başarı oranı elde edilecek embriyo kalitesine göre değişmektedir. 2.tüp bebek denemesinde iyi kalitede bir embriyo elde edilen hastalarda ilk tüp bebek denemesinin başarısız olması, tüp bebek başarı oranını azaltmaz.

Ancak ilk tüp bebek tedavisi başarısız olan çiftlerde ikinci tedaviye başlamadan önce ilk tedavide verilen ilaç dozları değerlendirilmeli, gerek görülürse ilaç protokolü değiştirilerek elde edilen yumurta sayısı ve embriyo kalitesi arttırılabilmektedir.

İlk tüp bebek denemesi başarısız olan çiftlerde her ihtimale karşılık, tüp bebek başarısızlığına neden olabilecek faktörler detaylı bir şekilde değerlendirilmelidir. Rahim filmi, sperm testi, embriyo gelişim süreci, hormon testleri gözden geçirilmelidir. Tüp bebek tedavi başarısızlığına neden olabilecek durumlar düzeltilmeden ikinci tedaviye başlanmamalıdır.

3. Tüp Bebek Denemesinde Başarı Oranı

İlk iki tüp bebek denemesi başarısız olmuş çiftlerde mutlaka detaylı bir değerlendirme yapılmalıdır. Çünkü 2 ve üzerinde tüp bebek başarısızlıkları olan çiftlerde detaylı bir değerlendirme yapılmadan tüp bebek tedavisine başlanması durumunda tüp bebek tedavisi büyük ihtimalle tekrar başarısız olacaktır.

İlk olarak anne ve baba adayının genetik analizi yapılmalıdır. Çünkü tekrarlayan tüp bebek başarısızlıklarının en sık nedenlerinden biri genetik problemlerdir. Anne ve baba adayında genetik anormallik çıkması durumunda mutlaka embriyolara da genetik analiz yapılmalıdır. Çünkü embriyolardaki genetik anormallikler tüp bebek başarısızlıklarına neden olmaktadır. Bu nedenle 3.tüp bebek denemesinde başarı oranını arttırmak için embriyolara genetik analiz uygulanarak, genetiği normal olan embriyo saptandıktan sonra bu embriyo transfer edilerek 3. tüp bebek denemesinde başarı oranı yaklaşık olarak %80 oranlarına çıkmaktadır.

Rahim filmi eskiyse, küretaj işlem öyküsü varsa rahim filmi tekrar edilmelidir. Çünkü bu süreçte geçirilmiş bir enfeksiyon tüplerde sıvı birikimine neden olabilir veya küretaj işlemlerine bağlı olarak rahim iç zarında yapışıklıklar gelişmiş olabilir. Eğer rahim veya tüplerde bir problem saptanırsa tüp bebek başarı oranını arttırmak için mutlaka bu anormallikler düzeltilmeli sonrasında tüp bebek tedavisine başlanmalıdır.

Rahim filminde rahim içinde sıvı birikmesi saptanması durumunda ilk olarak enfeksiyon ihtimaline karşın antibiyotik tedavisi verilmelidir. Eğer rahim içinde sıvı birikmesi antibiyotik tedavisiyle düzelmezse rahim içi yapışıklık ihtimali düşünülerek histeroskopi yapılmalıdır.

Tiroid ve prolaktin hormon testleri bakılmamış ise mutlaka bu hormon testleri yapılmalıdır. Bu hormonlardaki problemler hem tüp bebek başarısızlıklarına hem de düşüklere neden olabilmektedir.

Anne adayının pıhtılaşma testleri yapılmalıdır, trombofili testleri ve antifosfolipid antikor testleri istenmelidir. Kanda pıhtılaşma problemi olan kadınlarda embriyonun rahim iç zarına tutunması ve devam etme ihtimali düşmektedir, buna bağlı olarak tüp bebek tedavi başarısızlıkları ortaya çıkmaktadır.

Tüp bebek başarı oranı hakkında sık sorulan sorular ve cevapları

1 yumurta, 2 yumurta veya 3 yumurta gebelik için yeterli mi?, tüp bebekle hamile kalabilmek için kaç yumurta gerekiyor? veya tüp bebek tedavisinde 1 yumurta ile hamile kalınabilir mi?

Tüp bebek tedavisiyle hamile kalabilmek için kaç yumurta gerektiği sorusunun net bir cevabı yoktur. Yumurta sayısından daha önemlisi yumurta kalitesidir. Elbette yumurta sayısı arttıkça eğer bu yumurtalar kaliteliyse tüp bebek başarı oranı artacaktır. Ancak kaliteli 1 yumurta, iyi kalitede bir embriyonun gelişimi için yeterlidir. Elde edilecek olan kaliteli bir embriyo ile gebelik şansı yüksektir. Bu nedenle, çok düşük yumurta sayısı olan kadınların tüp bebek tedavisiyle hamile kalamayacakları düşüncesi veya bilgisi yanlıştır.

Tüp bebek başarı oranını arttırmak intralipid tedavisi uygulanmalı mı?

İntralipid tedavisi ile tüp bebek başarı oranlarının arttığını gösteren çalışmalar bulunmaktadır. Özellikle tekrarlayan tüp bebek başarısızlıkları durumunda intralipid tedavisi uygulanabilmektedir. Ancak bu ilaçlar çok dikkatli bir şekilde doktor gözetiminde kullanılmalıdır. Bilinçsizce bu ilaçların kullanımı çok ciddi sağlık problemlerine ve risklerine neden olabilmektedir.

Tüp bebekte başarı oranlarını arttırmak için bitkisel tedaviler faydalı mıdır?

Ülkemizde son yıllarda özellikle tüp bebek tedavisi planlayan çiftler için birçok bitkisel tedavi reklamları görmekteyiz. Ancak sağlık açısından güvenilirliği kanıtlanmamış olan bu bitkisel tedavilerin sağlık açısından ciddi riskler oluşturabileceği bilinmelidir. Bu nedenle tüp bebek tedavinizi yürüten doktorunuzca önerilmeyen hiçbir tedaviyi uygulamayın.

2 Tüp Bebek Denemesi Arası Ne Kadar Olmalı?

Başarısız tüp bebek denemesi sonrasında ikinci tüp bebek denemesi için 2 ay beklemek yeterli olacaktır. Bu dönemde rahim ve yumurtalıkları dinlendirmek ve normal fizyolojisine geri döndürmek amaçlanmaktadır. 2 aylık bekleme süresinden sonra tekrar tüp bebek tedavisine başlanabilir.