Tüp bebek tedavisi planlayan çiftlerin aklında tüp bebek öncesi yapılması gerekenler ile ilgili olarak birçok soru bulunmaktadır. Tüp bebek tedavisi öncesi istenen testler nelerdir?, tüp bebek öncesi beslenme nasıl olmalı?, tüp bebek öncesi vitamin takviyesi kullanılmalı mı?, tüp bebek öncesi genetik test yapılmalı mı? ve benzeri birçok sorunun cevabını, tedaviye başlayacak olan çiftler detaylarıyla merak etmektedirler. Tüp bebek öncesi hazırlık sürecinin tedavi başarısını arttırmak için bu sürecin doğru ve eksiksiz yönetilmesi gerekmektedir.   

Tüp Bebek Öncesi Yapılması Gerekenler

Tüp bebek öncesi eksik testler varsa mutlaka tüm testler tamamlanmalıdır. Özellikle rahimde ki problemler, hormon değerlerindeki anormallikler tüp bebek öncesi tedavi edilmelidir.  Tüp bebek öncesi beslenme şekli düzenlenmelidir, gerek görülürse tüp bebek öncesi vitamin takviyesi, uygun ve güvenilir vitaminler kullanılarak başlanmalıdır. Sperm testindeki anormallikler için mutlaka üroloji görüşü alınmalı, bazı durumlarda önce sperm parametrelerini iyileştirmek için tedavi başladıktan sonra tüp bebek tedavisine geçilmelidir. 

Tüp Bebek Tedavisi Öncesi İstenen Testler

Tüp bebek tedavisine başlamadan temel kısırlık testleri değerlendirilmeli, eksik yapılmış testler veya süresi geçmiş testler varsa bunlar istenmelidir. Tüp bebek tedavisine başlamadan önce istenen testler;  

• Histerosalpingografi (Rahim filmi)
• Spermiogram (Sperm testi)
• TSH (Tiroid hormonu), Prolaktin (Süt hormonu), AMH (Anti müllerian hormon) ve ultrasonografi ile genel rahim ve yumurtalık değerlendirmesi

Tüp bebek öncesi en sık ihmal edilen test rahim filmidir. Histerosalpingografide (Rahim filmi, HSG) rahim kavitesinde embriyonun yerleşmesine engel olup hamilelik şansını azaltacak anormallikler (polip, miyom, rahim perdesi, rahim içi yapışıklık) araştırılmaktadır. 

Rahim iç kavitesindeki büyük polipler, rahim iç zarına bası yapan miyomlar, rahim içi yapışıklıklar, rahim perdesi tüp bebek tedavilerinde embriyonun rahim iç zarına (endometriuma) tutunmasına engel olur ve tedavi başarısını, hamilelik şansını azaltır. Başarısız tüp bebek denemeleri olan çiftlerin, rahim yapısı ve rahim iç kavitesi rahim filmi, ultrason ve gerekirse histeroskopi ile detaylı olarak değerlendirilmesi gerekmektedir.  Özellikle rahim filmi iyi kalitede çekilmemişse rahim filmi mutlaka tekrar edilmeli veya rahim filmi ve ultrasonda şüpheli bir durum varsa histeroskopi yapılmalıdır.  

Rahim filminde dikkatle değerlendirilmesi gereken diğer bir durum fallop tüpleridir. Tüplerde tıkanıklık, tüplerde sıvı birikimi olup olmadığı araştırılmalıdır. Çünkü tüplerde hidrosalpenks (tüpte sıvı birikmesi) varlığı tüp bebek tedavi başarısını %50 azaltmaktadır. Eğer rahim filminde hidrosalpenks (tüpte sıvı birikmesi) saptanırsa tüp bebek öncesi veya embriyo transferi öncesinde laparoskopi yapılarak tüpler değerlendirilmeli ve tüp bebek tedavisiyle  hamilelik şansını artırmak için tüp bağlanmalıdır. 

Tüp bebek öncesi bakılması gereken hormon testleri; 

• adetin 2.veya 3. gününde FSH, estradiol ve 
• adet döneminden bağımsız olarak bakılan TSH (tiroid hormonu), Prolaktin (süt hormonu) ve AMH (anti müllerian hormon). 

FSH, estradiol ve AMH hormonları yumurtalık rezervi için bakılmaktadır. Tiroid hormonu ve prolaktin hormonundaki yükseklikler tüp bebek tedavi şansını azalttığı için tüp bebek öncesi bakılması gerekmektedir. 

Tüp Bebek Öncesi Genetik Test

Tüp bebek öncesi genetik test belirli durumlarda istenmektedir. Başarısız tüp bebek denemeleri olan çiftlerde tüp bebek tedavi başarısızlıklarının nedeni genetik anormallikler olabilmektedir, bu nedenle anne ve baba adayından kromozom analizi bakılmalıdır.

Tekrarlayan gebelik kayıpları olan çiftlerde ise düşüklerin sıklıkla altında yatan neden embriyolardaki genetik anormalliklerdir, bu çiftlerde genetik anormallik saptanması durumunda tüp bebek tedavisiyle embriyo elde edip embriyolara genetik analiz uygulanarak genetiği normal embriyo transfer edilip düşük riski minimuma indirilir. 

Sonuç olarak; her çifte tüp bebek öncesi genetik test önerilmemektedir, çünkü bu testlerin gereksiz istenmesi aileler için gereksiz maliyet yüküne neden olacaktır. 

Tüp Bebek Öncesi Beslenme, Tüp Bebek Öncesi Beslenme Listesi

Tüp bebek öncesi beslenme düzeni ve beslenme şekli dikkat edilmesi gereken diğer önemli bir konudur. Düzenli ve sağlıklı beslenme alışkanlığının kazanılması gerekmektedir. Antioksidan içerik açısından zengin ve yüksek vitamin içeriği olan besinler sık tüketilmelidir. Son yıllarda yapılmış çalışmalarda Akdeniz tipi beslenmenin tüp bebek tedavi şansını arttırdığı gösterilmiştir. Çünkü Akdeniz tipi beslenmede sebze, meyveden zengin içerikli besinlerin tüketimi ve sık balık tüketimi ön plana çıkarken, karbonhidrattan ve zararlı yağlardan zengin besinlerin tüketilmesi sınırlandırılmaktadır.   

Tüp bebek tedavisinden önce ve tüp bebek tedavisinde nasıl beslenmeli? Beslenme şeklinde dikkat edilmesi gerekenleri özetleyecek olursak;

• sebze ve meyveden zengin beslenme, 
• balık tüketiminin arttırılması, 
• tam tahıllı besinlerden zengin beslenme, 
• baklagillerin (bakla, bezelye, kırmızı mercimek, fasulye, nohut, barbunya) tüketimin artırılması
• az yağlı süt ve süt ürünlerinin tercih edilmesi, 
• yemeklerde zeytinyağının tercih edilmesi, 
• kırmızı et, şeker, işlenmiş gıdaların tüketiminin azaltılması önerilmektedir.

Tüp Bebek Öncesi Vitamin Takviyesi

Çok tartışılan ve hastaların sık sordukları sorulardan bir tanesi de tüp bebek öncesi vitamin takviyesidir. Multivitaminler içlerinde farklı vitamin ve minerallerin bulunduğu ilaçlardır. Tüp bebek öncesi vitamin takviyesi hem kadına hem erkeğe verilebilmektedir. bu ilaçların kullanımındaki amaç sperm ve yumurta kalitesini artırmaktır. Yapılmış çalışmalarda antioksidan içerikli multivitaminlerin sperm ve yumurta kalitesi üzerinde iyileştirici etkisi ile ilgili farklı sonuçlar bildirilmiştir, faydalı olduğunu gösteren çalışmalar olmakla birlikte herhangi bir faydalı etkisinin olmadığını gösteren çalışmalar da bulunmaktadır. 

Bu noktada dikkat edilmesi gereken durum vitamin takviyelerinin bilinçli bir şekilde doktor önerisiyle kullanılması gerekmektedir. Tüp bebek öncesi vitamin takviyesi için seçici davranmak, dozlarını düzgün ve yeterli düzeyde ayarlamak gerekiyor. 

Özellikle sperm ve yumurta kalitesinde problem saptanmış hastalarda tedavi öncesi multivitamin takviyesinin faydalı etkileri olabileceği düşünülmektedir. 

Tüp Bebek Transfer Öncesi Kullanılan İlaçlar

Tüp bebek transfer öncesi kullanılan ilaçlar taze embriyo transferinde ve dondurulmuş embriyo transferinde değişiklik göstermektedir. Taze embriyo transferinde yumurta toplama gününden sonra progesteron içerikli vajinal kapsül ve progesteron içerikli iğneler başlanmaktadır. 

Dondurulmuş embriyo transferinde ise rahim kalınlığını yeterli düzeye çıkarmak için adetin 2. günü östrojen hormonu içeren ilaçlar başlanır. Yaklaşık 13 gün sonra ultrasonla rahim kalınlığı bakılır ve aynı gün kanda progesteron hormonu bakılır. Rahim kalınlığı 7 mm’den kalın ve tüp bebek transfer öncesi progesteron değeri normal aralıkta ise progesteron içerikli vajinal kapsül ve progesteron içerikli iğnelere başlanır. Embriyo transfer günü planlanır.

Tüp Bebek Transfer Öncesi Cinsel İlişki

Tüp bebek tedavisi sırasında kesinlikle cinsel ilişkiye girilmemelidir denilemez ancak tüp bebek tedavisinin bazı aşamalarında cinsel ilişki sınırlandırılmaktadır. 

Tüp bebek öncesi dönemde cinsel ilişki ile ilgili herhangi bir kısıtlama yoktur.

Tüp bebek tedavisinin yumurta büyütme aşamasında yumurtalık boyutları artmaktadır ve yumurtalıklar hassaslaşmaktadır. Bu dönemde cinsel ilişki kadınlarda ciddi ağrıya neden olabilmektedir, büyümüş olan yumurtalara hasar verebilmektedir. Tüp bebek transfer öncesinde cinsel ilişki; yumurta toplama işlemi sırasında vajinal duvar iğneyle delindiği için bu bölgede ağrı ve rahatsızlık hissi ortaya çıkmaktadır, bu dönemde cinsel ilişki bu şikayetleri daha da arttıracaktır. Bunun dışında yumurtalıkların bu dönemde büyümüş olması, yumurta toplama işlemine bağlı olarak hassaslaşmış olması nedeniyle cinsel ilişki önerilmemektedir.