Aşılama (İnseminasyon) Nedir?

Aşılama işleminde; ince yumuşak bir kateter kullanılarak, hazırlanmış olan sperm rahim içine verilmektedir. Spermler rahim içine verilmeden önce sperm hazırlama yöntemleri kullanılarak hareketli, normal yapıdaki spermler ölü ve hareketsiz spermlerden ayrılır; böylece daha fazla sayıda ileri hareketli spermler rahim içine verilerek gebelik şansı arttırılmaktadır.

Aşılama işlemi; tıp literatürende “intrauterin inseminasyon” veya “inseminasyon” olarak tanımlanmaktadır.

Aşılama (İnseminasyon) Neden Yapılır?

Aşılama yöntemi; çocuk istemi olan çiftlerde hamilelik şansını artırmak için uygulanmaktadır. Spermler bazı işlemlerden geçirilir ve yumurtayı dölleme kapasitesi arttırılır. Yumurtalar büyütülüp çatlatılır ve yumurtanın çatladığı dönemde, hazırlanmış sperm rahim içine enjekte edilerek spermin yumurtayı dölleme şansı arttırılır. Bu işlemler uygulanarak çiftlerin gebelik şansı arttırılmış olur.  

Aşılama (İnseminasyon) Kimlere Yapılır?

Aşılama işlemi aşağıdaki durumlarda uygulanmaktadır. 

1. Temel kısırlık testleri (sperm testi, rahim filmi, yumurtlama testleri) normal çıkan ve herhangi bir problem saptanmayan çiftlerde 
2. Sperm testinde hafif anormallik saptanan çiftlerde
3. Hafif-orta dereceli çikolata kisti hastalığı olan kadınlarda
4. Rahim ağzında yapışıklık darlık olan kadınlarda
5. Tam olarak cinsel ilişkiye giremeyen çiftlerde kısırlık tedavisi için aşılama tedavisi ilk basamak tedavi olarak uygulanmaktadır.

Aşılama Nasıl Yapılır? Aşılama Süreci ve Aşılama Aşamaları

Aşılama tedavisinin süreci; yumurta büyütme, çatlatma ve aşılama uygulaması olmak üzere iki aşamaya ayrılmaktadır. 

1. Yumurta Büyütme, Yumurta Takibi ve Yumurta Çatlatma

Öncelikle adetin 2. veya 3. gününde yumurta büyütme ilaçları başlanmaktadır. Aşılama işlemi öncesindeki yumurta büyütme işleminde amaç 1 tane yumurtayı 18 mm boyutlarına getirip çatlatmaktır. Yumurta büyütme sürecinde, yumurtanın büyümesini takip etmek için belirli aralıklarla ultrason işlemi yapılmaktadır. Yumurta büyüklüğü 18 mm ve üzerine ulaştığında çatlatma iğnesi yapılıp 35-36 saat sonra aşılama işlemi yapılmaktadır. Çünkü; aşılama yönteminde amaç yumurtanın ve spermin aynı zamanda tüplerde buluşmasını sağlamaktır.

2. Aşılama Uygulaması

Spermler hazırlandıktan sonra aşılama işleminin aşamaları;

• Hasta muayene masasına alınır ve vajinaya spekulum takılır.
• Rahim ağzı veya vajina batikon veya alkol ile yıkanmaz; çünkü bu maddeler sperme zarar verebilmektedir.
• İnce bir kateter rahim ağzından geçtikten sonra rahim içine ilerletilir ve hazırlanmış sperm bu kateter yardımıyla rahim içine verilir.
• İşlem sonrası hasta 15 dk sırtüstü pozisyonda dinlendirilir.

Aşılama Ne Zaman Yapılır?

Aşılama işlemi; yumurtalar belirli bir olgunluğa ulaştıktan ve çatlatma iğnesi yapıldıktan 35-36 saat sonra yapılır. Aşılama işleminin 35-36 saat sonra yapılmasındaki amaç yumurtanın çatladığı anda spermlerin rahim içine verilmesi ve bu spermlerin çatlamış olan yumurtayı dölleyebilmesi için en uygun zamanı yakalamaktır. Aşılama uygulaması için sperm ve yumurtaların tüpte birleşip döllenmenin gerçekleşme şansının en yüksek olduğu dönem seçilmektedir. 

Aşılama Ne Kadar Sürer?

Aşılama uygulamasında; vajinaya spekulum takılması, vajina temizliğinin yapılması, spermin rahim içine verilmesi kullanılan kateterin ultrason eşliğinde rahim içine yerleştirilmesi aşamalarının tamamı yaklaşık olarak 5-10 dk sürmektedir. Aşılama işlemi yapıldıktan sonra hasta jinekolojik muayene masasında 15-20 dk dinlendirilir. 

Aşılama Fiyatları  2022 yılı (İstanbul)

2022 yılı İstanbul’da özel hastanede aşılama fiyatları yaklaşık olarak 3000-4000 tl arasında değişmektedir. Aşılama fiyatlarına; yumurta takibi, ultrason muayeneleri ve aşılama işlem ücreti dahildir. Biz aşılama işlemini daha yüksek başarı şansı yakalayabilmek için tüp bebek merkezinde yapmaktayız, aşılama fiyatlarına merkez ücreti de dahildir. 

Aşılama işleminde başarı şansını etkileyen en önemli faktörlerden biri sperm hazırlık aşamasıdır. Sperm hazırlığının laboratuvarda deneyimli bir androlog tarafından yapılması gerekmektedir. 

Aşılama fiyatlarına, yumurta büyütme sırasında kullanılan ilaç maliyeti dahil değildir. 

Aşılama ve Tüp Bebek Arasındaki Farklar Nelerdir?

Aşılama ve tüp bebek tedavisi arasında çok önemli farklılıklar vardır. Tüp bebek tedavisi ve aşılama tedavisine adetin ikinci veya üçüncü günü başlanmaktadır. 

Aşılama tedavisinde amaç sadece 1 yumurta büyütmektir, tüp bebek tedavisinde ise maksimum sayıda yumurta büyütmek amaçlanmaktadır. 

Aşılama tedavisinde yumurtalar büyütülür ve çatlatılır, 35-36 saat sonra hazırlanmış sperm kateter yardımıyla rahim içine verilir ve tedavi biter. Sperm ve yumurta tüplerde doğal olarak döllenir, döllenme için dışarıdan bir müdahale yoktur. 

Tüp bebek tedavisinde, yumurtalar büyütülür, çatlatılır ve 35-36 saat sonra anestezi altında yumurtalar tek tek toplanır ve laboratuvar ortamında, mikroskop altında bir iğne yardımıyla yumurtanın dış zarı delinerek sperm yumurtanın içine bırakılır, döllenme işlemi laboratuvar ortamında gerçekleştirilmiş olur. 1 gün sonra döllenme işleminin başarılı olup olmadığına bakılır, başarılı şekilde döllenen yumurtalara embriyo denilmektedir. Embriyolar 3. veya 5. güne ulaşınca bir kateter yardımıyla rahim içine transfer edilir.    

Aşılamada Başarı Oranı Nedir? Aşılamada Tutma Yüzdesi Kaçtır?

Aşılamada başarı oranını etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Kadın yaşı, kısırlık süresi, hareketli sperm sayısı, kadında eşlik eden bir hastalık olup olmaması aşılamada başarı oranını etkileyen en önemli faktörlerdir. Aşılama tutma oranı bu faktörlere bağlı olarak değişmekle beraber yaklaşık olarak %10-15 arasında değişmektedir. Bir diğer ifadeyle aşılama ile ilk seferde hamile kalanlar veya 1.aşılamada hamile kalanlar her 8-10 kadından 1 tanedir. 

Genellikle önerilen aşılama tedavi sayısı 2 veya 3 denemedir; 2. aşılama tutma şansı yaklaşık olarak ilk aşılama tedavisinin tutma şansı ile benzerdir. Genç çiftlerde eğer herhangi bir problem saptanmamışsa ve ilk aşılama başarısız olmuşsa bu çiftlere ikinci aşılama şansı verilebilir. 

İleri kadın yaşı, 2 yıldan uzun kısırlık süresi, 5 milyondan az hareketli sperm sayısı aşılamada başarı oranlarını düşürmektedir. 

Her iki tüpün açık olması, hareketli sperm sayısının 5 milyondan fazla olması, kadın yaşının 35’den küçük olması aşılamada tutma yüzdesini arttırmaktadır.

Aşılama Öncesi Yapılması Gerekenler

Aşılama süreci öncesi mutlaka rahim filmi ve sperm testi yapılmalıdır. Çünkü; aşılama uygulamasıyla hamilelik elde edilebilmesi için kadınlarda tüplerden en az 1 tanesi açık olmalı ve erkekte yeterli sayıda hareketli sperm olmalıdır.  

Kadınlarda tüplerin açık olup olmadığını rahim filmiyle; erkekte yeterli hareketli spermin olup olmadığını sperm testiyle değerlendirebiliyoruz. 

Eğer her iki tüp tıkalıysa veya erkekte toplam hareketli sperm sayısı 1 milyondan az ise aşılama tedavisi uygulanmamalıdır; çünkü bu durumlar varsa aşılama tedavisi başarısızlıkla sonuçlanacaktır. 

Aşılamadan Sonra Dikkat Edilmesi Gerekenler

Aşılamanın tutması için yapılması gerekenler ve aşılama sonrası dikkat edilmesi gereken durumlar hastaların en sık sordukları soruların başında gelmektedir. Aşılama sonrası süreçle ilgili sık sorulan soruların cevapları aşağıda detaylı olarak belirtilmektedir.  

Aşılama sonrası dinlenme için 1 gün yeterli olacaktır, sonrasında günlük yaşantınıza geri dönebilirsiniz. 

Doktorunuzun verdiği hamilelik şansını artıracak olan ilaçları düzenli olarak kullanmanız gerekmektedir. Aşılama ile hamile kalan kadınların düşük olmaması için hamileliğin belirli dönemine kadar bazı ilaçları kullanmaya devam etmeleri gerekmektedir.

Aşılama sürecinden sonra hamilelik şansını artırmak için işlemden sonraki gün cinsel ilişkiye girmeniz önerilmektedir. 

Aşılama işleminden 1 gün sonra duş alabilirsiniz, banyo yapabilirsiniz.

Aşılama Adetin Kaçıncı Günü Yapılır?

Aşılama tedavisine adetin 2. veya 3. gününde başlanır, ilk olarak bazı ilaçlarla yumurta büyütme tedavisine başlanır. Yaklaşık olarak 8-10 gün süren yumurta büyütme ve yumurta çatlatma işleminden sonra aşılama işlemi yapılmaktadır. 

Aşılamada Kullanılan İlaçlar

Aşılamada kullanılan ilaçlar; yumurta büyütme aşamasında ağızdan kullanılan tabletler veya karın bölgesinden uygulanan iğnelerdir. Yumurtalar ideal boyutlara ulaştığında çatlatma iğnesi uygulanmaktadır.

Bunun dışında rahim iç zarının (endometrium) embriyoyu tutması için vajinal yoldan kullanılan ilaçlar bulunmaktadır. 

Aşılamada yumurtaların büyütülmesi kullanılan ilaçlar adet döneminde başlanmaktadır.  Rahim iç zarının olgunlaştırılması için vajinal yoldan kullanılan ilaçlar ise aşılama işleminin yapıldığı gün başlanmaktadır.

Aşılamada kullanılan ilaçlar sadece doktor kontrolünde kullanılabilecek ilaçlardır.   

Aşılamanın Tutması İçin Ne Yapmalı?

Aşılamanın tutması ve sağlıklı bir gebelik başlangıcı için bilinçli olmak gerekiyor. 

İlk olarak embriyonun tutunduğu rahim iç zarının güçlenmesi için verilen ilaçları, aşılama işlemi sonrasında düzenli olarak kullanmak gerekir. 

Ağır ve yorucu işler yapılmamalıdır, stresten uzak durulmalıdır. 

Koyu yeşil yapraklı sebzeler, protein içeriği yüksek besinler, antioksidan içeriği yüksek olan sebze-meyvelerden zengin beslenilmeli, kabızlık yapan besinler tüketilmemelidir.  

Kafein (çay, kahve, kola, çikolata) tüketimi azaltılmalıdır. Bitki çaylarının tüketilmemelidir. 

Aşılamadan Sonra Tutunma Ne Zaman Olur?

Aşılamadan sonra tutunma yaklaşık olarak 6-7 gün sonra olmaktadır. Ancak bu süre değişebilmektedir; çünkü spermin yumurtayı dölleme günü değişebilmektedir. Aşılamayla hamile kalan kadınlarda tutunma süreci normal yollarla hamile kalan kadınlardan farklı değildir.

Aşılamanın Tuttuğu Nasıl Belli Olur?

Aşılamanın tuttuğu bir diğer deyişle aşılama tedavisi sonrası hamileliğin oluştuğunu, adet gecikmesiyle anlayabilmekteyiz. Kadınların beklenen adet günü geciktiğinde, kanda gebelik testi yapılarak aşılama tedavisinin tutup tutmadığı kolaylıkla anlaşılabilir. Sonuç olarak; aşılamayla hamile kalan kadınlarda aşılamanın tuttuğu adet gecikmesiyle anlaşılmaktadır.

Aşılama Sonrası Kaç Gün Dinlenmeli?

Aşılama sonrasında hastalar jinekolojik masadan hemen kaldırılmamalıdır, en az 15-20 dk dinlendirilmelidir. Aşılama süreci sonrası evde 1 gün dinlenmek yeterli olacaktır. 

Aşılamadan Kaç Gün Sonra İdrar Testi Yapılır?

Aşılamadan sonra gebelik testi için 14 gün beklemek gerekir. Aşılamanın 12.günü veya 14.günü kanda gebelik testi yapılabilir. Özellikle gebelik için yapılan idrar testleri hemen pozitifleşmemektedir, çünkü gebeliğe bağlı olarak salgılanan beta hcg hormon seviyesi belirli bir değerin üzerine çıktıktan sonra idrar testi pozitifleşmektedir. Kanda gebelik testinin hem doğruluk oranı daha yüksektir hem de daha erken pozitifleşmektedir. Bu nedenle aşılama işlemi sonrası hamilelik için ilk yapılması gereken test kanda bakılan gebelik testidir.

Aşılama Tutarsa Belirtileri Nelerdir?

Aşılama tutarsa ilk belirti adet gecikmesidir. Aşılama ile hamile kalanlarda bazen adet gecikmesinden önce lekelenme şeklinde tutunma kanaması ortaya çıkabilmektedir. Bunun dışında normal gebelik sırasında görülen erken hamilelik belirtileri zamanla ortaya çıkmaktadır. 

Aşılamada Kaç Bebek Olur?

Aşılamada ikiz veya çoğul gebelik oluşmaması için yumurta büyütme işlemi sırasında ultrasonda ikiden fazla yumurtanın büyüdüğü saptanırsa tedavi iptal edilmektedir. Yumurta büyütme işlemi sırasında 1 veya en fazla 2 yumurtanın büyümesine izin verilmektedir, bu nedenle kullanılan ilaçların dozu çok iyi düzenlenmelidir. 

Buna rağmen bazen 2 yumurta büyür ve her iki yumurta döllendiğinde aşılama ile ikiz hamile kalanların oranı artmaktadır. 

Aşılamada Kaç Yumurta Olması Gerekir?

Aşılamada; yumurta büyütme tedavisiyle 1 veya en fazla 2 yumurta büyütülmelidir, eğer 2’den fazla yumurta büyürse ikiz veya çoğul gebelik riskini önlemek için tedavi iptal edilmektedir. Sonuç olarak; aşılamada 1 yumurta olması daha doğrusu 1 yumurta büyütülmesi gerekir.