Endometriozis (Çikolata Kisti) Nedir? Çikolata Kisti Belirtileri Nelerdir?

Çikolata kisti hastalığı (Endometriozis) adet dönemlerinde şiddetli ağrılar, kısırlık ve karın içinde tüplerde yapışıklıklara neden olan ve kadınların hayat kalitesini bozan kronik bir hastalıktır. 

Üreme çağında herhangi bir şikayeti olmayan kadınlarda çikolata kisti hastalığının sıklığı %3 ile 10 arasında iken gebe kalamayan kadınlarda %9-50 arasında değişmektedir.  Geçmeyen kasık ve karın ağrısı veya adet döneminde ağrısı olan kadınların yaklaşık yarısında çikolata kisti hastalığı sağlanmaktadır. Çikolata kisti hastalığının ortalama tanı yaşı 25 ile 35 yaş arasında değişmekle beraber geçmeyen şiddetli kasık ağrısı veya cinsel ilişki sırasında ağrı şikayeti olan 20 yaşın altındaki genç kadınlar ile adolesanların yarısı veya daha fazlasında saptanabilmektedir.

Endometriozis (Çikolata Kisti Hastalığı) Nedir?

Çikolata kisti hastalığı veya endometriozis ne demek sorusunun özetle cevabı; rahim iç zarını oluşturan hücrelerin  rahim  dışında herhangi bir yerde veya organda olması olarak tanımlanan bir hastalıktır. Bu hücrelerin yumurtalığı tutması durumunda gelişen kistlere endometrioma veya çikolata kisti denilmektedir. 

Adet döneminde rahim iç zarını oluşturan hücreler tüpler aracılığıyla karın boşluğuna dökülmektedir, en sık yumurtalık üzerinde yerleşip yumurtalıklarda çikolata kistlerinin gelişimine neden olur.

Kasık ve karın bölgesinde uzun süreli ağrılar ve infertilite (kısırlık) gibi önemli problemlere neden olmaktadır.

Sonuç olarak endometriozis ve çikolata kisti arasındaki farkı vurgulamak gerekiyor; çikolata kisti endometriozis hastalığının yumurtalıklarda ortaya çıkan şeklidir. 

Çikolata kisti olan her kadında endometriozis hastalığı var demektir; ancak her endometriozis hastalığı olan kadında yumurtalıkta çikolata kisti olmayabilir; çünkü endometriozis hastalığı yumurtalığı tutmamışsa çikolata kisti ortaya çıkmayacaktır.

Çikolata Kisti Neden Olur?

Çikolata Kisti Neden Olur?

Endometriozise bağlı olarak yumurtalıklarda çikolata kisti gelişebilmektedir. Çikolata kisti (endometrioma) endometriozis hastalığının yumurtalıklarda görülen şeklidir.

Rahim iç zarını örten hücreler (endometriumu oluşturan hücreler) tüplerden geçip yumurtalıklar üzerine dökülürler, belirli bir süre sonra yumurtalıklar üzerinde yerleşip çoğalırlar. Bu şekilde yumurtalıklar üzerinde yerleşen endometrial hücreler yumurtalıklarda çikolata kistlerinin oluşmasına neden olur. 

Çikolata Kisti Belirtileri Nelerdir?

Çikolata Kisti Belirtileri Nelerdir?

Yumurtalıkta çikolata kistlerinin belirtileri adet döneminde kasık ve karın ağrısı, cinsel ilişki sırasında ağrı ve kısırlıktır. 

​​1) Ağrı: Endometriozis (çikolata kisti hastalığı) hastalığı, kadınlarda görülen geçmeyen kasık ağrılarının en sık nedenlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Ağrı şikayeti endometriozis belirtileri arasında en sık görülen durumdur. 

  • Ağrılı adet dönemleri
  • Cinsel ilişki sırasında ağrı
  • Kronik pelvik ağrı
  • İdrar yaparken ağrı
  • Ağrılı dışkılama
  • Kasık ve bacak ağrısı (siyatik sinir tutulması durumunda)

Yumurtalıktaki çikolata kistlerine bağlı olarak ortaya çıkan ağrı genellikle kasık bölgesinde ve alt karın bölgesinde geçmeyen şiddetli ağrılara neden olmaktadır. Özellikle yumurtalıklardaki çikolata kistlerinin boyutları arttıkça kasık ve karın ağrısı şikayetlerinin sıklığı ve şiddeti artmaktadır. Çikolata kisti tek taraflı olsa bile çikolata kisti ağrısı her iki kasık ve alt karın bölgesinde görülebilmektedir. Çikolata kisti evreleri arttıkça hastalığın yaygınlığı arttığı için ağrı şikayetinin şiddeti de artmaktadır. 

Çikolata kisti olan kadınlarda endometriozis hastalığı olduğu için ve endometriozis hastalığında, idrar torbası, tüpler, bağırsaklar gibi birçok organ etkilenebilmektedir. Eğer endometriozis hastalığı idrar torbasını tutmuşsa kadınlar idrar yaparken ağrı ortaya çıkabilir, endometriozis bağırsakları tutmuşsa kadınlar büyük abdestini yaparken ciddi ağrı yaşayabilirler.

Çikolata kisti hastalığı olan kadınlarda rahmin arka tarafında gelişen yapışıklıklara bağlı olarak cinsel ilişki sırasında ağrı şikayeti ortaya çıkar.  Çikolata kisti hastalığı olan kadınlarda siyatik sinirin tutulması durumunda kasık ve bacak ağrısı ortaya çıkabilmektedir. 

2) İnfertilite (Kısırlık)

Endometriozis hastalığı veya yumurtalıkta çikolata kisti olan kadınlarda kısırlık sıklıkla karşılaşılan problemlerin başında gelmektedir. Kısırlık problemi yaşayan kadınlarda %20 ile 40 arasında endometriozis hastalığı vardır.

Çikolata kisti hastalığının şiddeti arttıkça kısırlık oranları artmaktadır.

  • Yumurtaların olumsuz etkilenimine bağlı olarak aylık gerçekleşen yumurta gelişiminin bozulması
  • Yumurta rezervinin azalması
  • Tüplerde yapışıklıklar
  • Rahim iç zarında anormallikler

endometriozise bağlı gelişen kısırlığın önemli nedenleri olarak kabul edilmektedir.

Çikolata Kisti Akıntısı Nasıl Olur?

Yumurtalık çikolata kistleri adet düzensizliklerine neden olabilir ancak çikolata kistine özel herhangi bir akıntı olmaz. Ancak adet düzensizliklerine bağlı olarak bazen çikolata kisti kahverengi akıntı şikayetine neden olabilmektedir. 

Çikolata Kisti Ara Kanama Yapar mı?

Çikolata kisti hastalığı olan kadınlarda adet düzeninde bazı değişiklikler görülebilmektedir. Adetlerin arası kısalmaktadır, daha sık adet görülmektedir. Adet dönemindeki kanama miktarı çikolata kisti hastalığı olan kadınlarda artmaktadır, yoğun adet kanamaları görülmektedir. Çikolata kistleri olan kadınlarda ara kanama sık görülen bir durum değildir. 

Çikolata Kisti Patlarsa Ne Olur?

Yumurtalıklardaki çikolata kistlerinin duvarları nadiren yırtılır (kistin patlaması) ve kist içindeki yoğun kahverengi içerik karın içine boşalır. Çikolata kisti patlaması şiddetli karın ağrısı ortaya çıkar. Bir süre sonra kist içeriği karın içinde enfeksiyon gelişimine neden olabilir, bu durumda ateş ve şiddetli yaygın karın ağrısı ortaya çıkmaktadır. 

Çikolata kisti patladığında kistin içeriği bakterilerin üremesi için elverişli bir ortam sağladığından enfeksiyon açısından dikkatli takip gerekmektedir. Çikolata kisti kanaması, kist duvarının kalınlığı ve kanlanması az olduğu için çok nadir görülür. 

Çikolata Kisti Hastalığı(Endometriozis) Nasıl Teşhis Edilir? Çikolata Kisti Nasıl Anlaşılır?

Çikolata kistlerinin teşhisi; muayene ve ultrason değerlendirmesi rahatlıkla konulabilmektedir. Çikolata kistleri yumurtalıklarda ortaya çıkan kistler olduğu için teşhisi çok zor değildir; ancak endometriozis hastalığının teşhisi her zaman kolay olmamaktadır çünkü her endometriozis hastasında çikolata kisti olmayabilir. 

Endometriozis tanısı; öncelikle hastalıkla ilişkili şikayetlerin ve problemlerin varlığına (adet döneminde ağrı, cinsel ilişki sırasında ağrı varlığı, kısırlık,  ağrılı işeme ve dışkılama, rektal kanama vb…) bağlı olarak hekimin endometriozis hastalığından şüphelenmesi ile başlamaktadır.

Muayene

  • Özellikle adet döneminde yapılan muayenede perine, vajina ve rahim ağzında endometriotik odakların saptanması
  • Rahim ve yumurtalıkların muayenesinde yumurtalıklarda çikolata kist varlığının hissedilmesi, yapışıklıklar nedeniyle rahmin muayenede hareket ettirilememesi
  • Vajinal duvarın ve rahim ağzının muayenesinde ağrı varlığı 

Görüntüleme (Ultrason, MRI)

  • yumurtalıklarda çikolata kistinin varlığının saptanması
  • bağırsak üzerinde ve idrar torbasında endometriotik odakların saptanması
  • karın iç zarında lezyonların saptanması

Çikolata kisti ultrason ile tespit edilebilmektedir, bazı durumlarda çikolata kistleri kötü huylu yumurtalık kistleriyle karışabilmektedir ve tanının netleştirilmesi için MR gerekmektedir. 

Şikayetlerin varlığı, muayene bulguları ve görüntüleme yöntemleri çikolata kisti hastalığının varlığı ile ilgili yüksek risk saptandığında kesin tanı için tanısal laparoskopi (kapalı ameliyat) gerekebilmektedir.

Laparoskopi rahim, yumurtalıklar, tüpler, karın içindeki organlar, karın zarı detaylı olarak değerlendirilir ve şüpheli alanlardan veya lezyonlardan biyopsi alınarak patolojiye gönderilmektedir. Patoloji sonucu endometriozis ile uyumlu ise kesin tanı konulmaktadır.

Çikolata Kisti (Endometriozis) Tedavisi

Çikolata kistlerinin tedavisinde amaç çikolata kisti hastalığının neden olduğu şikayetleri tedavi etmektir. Ağrı şikayeti ve kısırlık tedavisi için farklı tedaviler uygulanmaktadır.

Ağrı tedavisi

Çikolata kisti hastalığına bağlı olarak gelişen geçmeyen kasık ağrısının tedavisinde ilk olarak ilaç tedavisi uygulanmaktadır. Eğer ilaç tedavisi fayda sağlamazsa hastalar ameliyat açısından değerlendirilmektedir. Çikolata kisti ameliyatı ile ilgili en büyük endişe ameliyatın yumurtalık rezervi üzerindeki olumsuz etkisidir. 

1) Çikolata Kisti Hastalığı İlaç tedavisi

Medikal tedavide hangi ilaçlar kullanılmaktadır?

  • Ağrı kesici ilaçlar
  • Kombine oral kontraseptifler (Doğum kontrol hapları)
  • Progestinler
  • GnRH analogları
  • Aromataz inhibitörleri

Çikolata kisti hastalığı için ilaç tedavileri hangi kriterlere göre seçilmektedir?

Yukarıda belirtildiği gibi çikolata kistine bağlı ağrı farklı medikal tedavi yöntemleri ile tedavi edilebilmektedir. Ancak her tedavi şeklinin kendine göre avantaj ve dezavantajları mevcuttur. Buna ek olarak; her hastanın farklı sistemik hastalıkları ve ek problemleri olabileceğinden dolayı bu ilaçlar seçilirken hastadan detaylı öykü alınmalı ve bunlar göz önünde bulundurularak tedavi şekli tercih edilmelidir. Bu durum dikkate alınmadığında faydalı olması amacıyla başlanılan tedavi hastada çok daha dramatik farklı olumsuz sonuçlara neden olabilmektedir. 

Çikolata kisti hastalığında ağrı tedavisi için ilaç seçiminde bir diğer önemli durum da bazı ilaçların yan etki potansiyelleri ve şiddeti diğer ilçalara göre bir miktar daha fazladır. Bu nedenle; yan etki potansiyeli yüksek olan ilaçlar (GnRH analogları, aromataz inhibitörleri) ilk tercih olarak seçilmemelidir, doğum kontrol hapları, progestin, ağrı kesici ilaçların fayda göstermediği olgularda kullanımı düşünülebilmektedir. Çikolata kisti ilaç tedavisi mutlaka kadın doğum uzmanınız tarafından belirlenmelidir çünkü bu ilaçların bilinçsiz kullanımı çok ciddi olumsuz sonuçlara yol açabilmektedir.

2) Çikolata Kisti Ameliyatı 

Çikolata kisti hastalığında ameliyat tedavisinde amaç çikolata kisti hastalığına bağlı olarak gelişen karın içindeki yapışıklıkların açılması, endometriozise bağlı gelişen lezyonların çıkarılması ve varsa çikolata kistinin alınması amaçlanmaktadır. Çikolata kisti ameliyatı olanlar mutlaka ameliyattan sonra yumurtalık rezervlerinin ve kistin tekrar edip etmediğinin değerlendirilmesi için düzenli doktor kontrollerini yaptırmaları gerekir. Laparoskopi ile çikolata kisti ameliyatı olanlar, ameliyat sonrası daha az ağrı tarif etmektedir ve ameliyattan 1 veya 2 gün sonra taburcu edilmektedir. 

Çikolata kisti hastalığında ameliyat kimlere uygulanmalıdır?

İlaç tedavisiyle geçmeyen kasık ve karın ağrıları varlığında veya çikolata kisti boyutları çok büyükse ameliyat gerekebilmektedir. 

Çikolata Kisti ve Doğum Kontrol Hapları

Çikolata Kisti ve Doğum Kontrol Hapları

Doğum kontrol haplarının çikolata kistini küçülttüğü bilgisi doğru değildir, çünkü doğum kontrol hapları çikolata kistinin tekrarlama riskini azaltmaktadır. Çikolata kisti hastalığı olan kadınlarda doğum kontrol haplarının kullanım amacı geçmeyen kasık ağrılarını tedavi etmektedir. Çikolata kisti ameliyatı olan kadınların kistin tekrar etme riskini azalttığı için ameliyat sonrasında doğum kontrol hapı kullanmaları önerilmektedir.  

Çikolata Kisti Kaç Cm Olunca Alınır?

Ameliyat kararı için çikolata kistinin kaç cm olduğunun bir önemi yoktur, önemli olan çikolata kistinin geçmeyen şiddetli kasık veya karın ağrılarına neden olup olmadığıdır.  Eğer ilaç tedavisine rağmen ağrı şikayeti geçmiyorsa çikolata kisti alınabilir; ancak çikolata kisti ameliyatı son çare olarak düşünülmelidir. Çünkü çikolata kisti ameliyatı olan kadınların yumurtalık rezervi ciddi şekilde etkilenmektedir. 

Sonuç olarak; 8-10 cm boyutlarında ki çikolata kistlerinin mutlaka ameliyat gerektirdiği düşünülmemelidir. 8 cm çikolata kisti veya 10 cm çikolata kisti mutlaka MR ile değerlendirilmelidir, çünkü bu boyutlardaki yumurtalık kistleri kötü huylu kistlerle karışabilmektedir. 

Çikolata Kisti Nasıl Geçer?

“Çikolata kisti bitkisel tedavilerle veya doğum kontrol haplarıyla geçer” bilgisi yanlıştır, çünkü çikolata kistleri herhangi bir ilaç tedavisiyle geçmez, sadece ameliyat edilerek ortadan kaldırılabilir. 

İlaç tedavisiyle geçen yumurtalık kisti çikolata kisti değildir, muhtemelen çikolata kisti tanısı yanlış konulmuştur. Çünkü çikolata kisti doğum kontrol hapı ile küçülmemektedir

Çikolata Kisti Nasıl Küçülür?

Çikolata kisti tedavisinde bazı hormonal tedaviler kullanılabiliyor, ancak bu hormonal tedavilerin bazı yan etkileri olabiliyor. Özellikle hormonlar baskılandığı için menopozal şikayetler ortaya çıkmaktadır.

Çikolata Kisti Tekrarlar mı?

Çikolata kisti tekrarlama riski yüksek yumurtalık kistleridir. Çikolata kisti tedavisi için ameliyat olmuş kadınların %30-40’ında 5 yıl içinde çikolata kisti tekrarlar. Çikolata kistinin tekrar etme riskini azaltmak için doğum kontrol hapları kullanılabilir. Doğum kontrol hapları çikolata kistinin tekrarlama riskini %50 oranında azaltmaktadır. Çikolata kisti ameliyatı olan kadınlarda ameliyat sonrasında doğum kontrol haplarına kullanılacaksa, bu ilaçlara kadın doğum uzmanının gözetiminde başlanmalıdır ve belirli aralıklarla kontrol edilmelidir.

Çikolata Kisti Adetle Atılır mı?

Yanlış bilinen bir diğer bilgi “çikolata kistinin adetle atıldığı” bilgisidir. Çikolata kistleri içerikleri çok yoğun olan kalın duvarlı yumurtalık kistleri olduğu için adetle atılmazlar.  Adetle atılan yumurtalık kistleri basit folikül kistleridir, bu folikül kistleri bir önceki adet döneminden kalmış çatlamamış yumurtlardır. 

Çikolata Kisti Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Çikolata kistlerinin tedavisi ameliyatla bu kistlerin çıkartılmasıdır. Ameliyat kararı çok dikkatli verilmelidir. Çikolata kistleri ameliyatla çıkartılmadığında karşılaşılabilecek sorunlar;

  • çikolata kisti büyümeye devam edebilir
  • kısırlığa neden olabilir
  • yumurtalık rezervine zarar verebilir.

Çikolata kistinin tedavisinde, ameliyatla kistin çıkartılmasında ki en büyük problem yumurtalık rezervinin ciddi şekilde etkilenebilmesidir. Özellikle çocuk sahibi olmayan kadınlarda çikolata kisti ameliyatı için kararın çok iyi düşünülerek verilmesi gerekiyor.

Çikolata Kisti Gebeliğe Engel mi? Çikolata Kisti Kısırlık Yapar mı?

Çikolata Kisti Gebeliğe Engel mi? Çikolata Kisti Kısırlık Yapar mı?

Çikolata kisti hastalığı olan kadınlarda kısırlık sıklıkla karşılaşılan problemlerin başında gelmektedir. Kısırlık problemi olan kadınların %20 ile 40’ında çikolata kisti hastalığı vardır.

Çikolata kistlerinin büyüklüğü ve çikolata kisti hastalığının şiddeti arttıkça kısırlık oranları artmaktadır. 

Çikolata kisti hastalığı kısırlığa ve gebeliğe nasıl engel oluyor?

  • Yumurtaların olumsuz etkilenimine bağlı olarak aylık gerçekleşen yumurta gelişiminin bozulması
  • Yumurta rezervinin azalması
  • Tüplerde yapısal ve fonksiyonel anormallikler
  • Rahim iç zarında anormallikler

çikolata kisti hastalığına bağlı olarak gelişen kısırlığın önemli nedenleri olarak kabul edilmektedir. Özellikle çikolata kisti varlığında yumurtaların düzenli büyümesi ve çatlaması bozulmaktadır. Ayrıca çikolata kistleri yumurtalık rezervini azaltmaktadır. Çikolata kisti hastalığı nedeniyle kısırlık varsa aşılama veya tüp bebek tedavisi uygulanmalıdır, ameliyat sadece tüplerdeki yapışıklıkları açmak için veya tüp bebek tedavisi sırasında yumurta toplama sürecinde komplikasyon riski varsa çikolata kistlerini boşaltmak için düşünülebilir. 

Endometriozis ameliyatı sonrası hamile kalanlar gebelikleri sırasında düşük olur mu kaygısı taşımaktadır; ancak endometriozis hastalarında düşük riskinin arttığını gösteren kanıt yoktur. 

Çikolata Kisti Tehlikeli midir? Endometriozis Kansere Yol Açar mı?

Çikolata kistlerinin en büyük tehlikesi yumurtalık rezervini azaltmasıdır. Çikolata kistlerinin varlığı yumurtalık rezervini zamanla azaltmaktadır. Bununda dışında en büyük kaygı duyulan konu çikolata kistlerinin kötü huylu kistlere veya yumurtalık kanserine dönüşme tehlikesidir. Ancak yapılmış çalışmalar göstermiştir ki; çikolata kistlerinin yumurtalık kanserine dönüşme riski çok düşüktür. 

Çikolata Kisti Beslenme

Çikolata kisti olan kadınların beslenmesinde en önemli nokta bağışıklık sisteminin güçlendiren besinlerin tüketimini dengeli bir şekilde arttırmak, bağışıklık sistemini zayıflatan besinlerin tüketimini azaltmaktır.

 Çikolata kisti hastalığı olan kadınların sebze ve meyveden zengin beslenmesi, trans yağ asidi içeriği yüksek besinlerden uzak durması gerekmektedir. Kurubaklagillerin tüketimi arttırılmalıdır. 

Omega 3 ve anti oksidan içeriği yüksek olan besinlerin tüketimi arttırılmalıdır. Omega 3 için en değerli besin kaynağı balıktır ve bu nedenle haftada iki kez taze mevsim balığı tüketilmelidir. 

Et tüketiminde dikkat edilecek nokta, yağsız etlerin tüketilmesidir. 

Süt ve süt ürünlerinde az yağlı ürünlerin tercih edilmesi gerekir. 

Ceviz ve fındık gibi vitamin mineral içeriği yüksek kuruyemişler tüketilmelidir. Çikolata kisti beslenme alışkanlıkları değiştirilerek geçmez ancak çikolata kistinin tekrar etme riski azalır. Çikolata kisti hastalığının vücutta yaygınlığının azalır.

Yazar Hakkında:
Doç. Dr. Selçuk Selçuk
Kadın Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı

Hacettepe Tıp Fakültesi “hayalimdeki meslek” için ilk durağım oldu. 6 yıllık temel tıp eğitimim sonrasında Zeynep Kamil Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde uzmanlık eğitimimi başarıyla tamamladım. 16 yıllık meslek hayatım boyunca Zeynep Kamil EAH ve Medeniyet Üniversitesi Göztepe Eğt. Arş. Hastanesinde çalıştım.
“Tüp Bebek Tedavileri” ve “İleri Düzey Kapalı Jinekolojik Ameliyatlar (Laparaskopi, Histeroskopi)” mesleki olarak özel uzmanlık alanlarımın başında geliyor.
Çocuk sahibi olmak isteyen çiftlerin bu hayallerini gerçekleştirmeleri meslek hayatım boyunca en büyük idealim oldu ve ne mutlu ki çok sayıda çiftimizin bu hayallerini gerçekleştirmelerine yardımcı oldum.

Hakkımda daha fazla bilgi için bu sayfayi ziyaret edebilirsiniz

Subscribe
Notify of
guest
0 Yorum
Inline Feedbacks
View all comments

İlgili İçerikler