Progesteron ne demek sorusunun kısaca cevabı “progesteron hormonu yumurtalıklarda her ay düzenli bir şekilde büyüyen ve çatlayan yumurtalardan (folikül) salgılanan bir hormondur”. Kadınlarda her ay düzgün büyüyen yumurtalar çatladığında kanda progesteron değeri artmaya başlar ve progesteron değeri belirli bir değerin üzerine çıkmaktadır. Tüp bebek tedavisi sırasında progesteron hormonu değerleri çok kritik bir öneme sahiptir, progesteron yüksekliği veya progesteron düşüklüğü olmamalıdır.  Tüp bebek tedavisinde progesteron hormonu rahim iç zarını olgunlaştırarak embriyonun rahim iç zarına tutunmasını sağlamaktadır. Tüp bebek progesteron hormonu ilişkisi en sık araştırılan konuların başında gelmektedir. Tüp bebek tedavisinde  embriyo transfer öncesi progesteron testi yapılır ve progesteron normal değeri 1.5’in altında olması hedeflenmektedir. 

Progesteron Nedir?

Progesteron yumurtalardan salgılanan bir hormondur. Kanda progesteron hormon değeri yumurtalar çatladıktan sonra yükselmeye başlar. Progesteron hormon değeri yumurtlama gününde artmaya başlar ve yumurtlama gününden sonra giderek yükselir. En önemli progesteron hormonu etkileri; rahim iç zarını olgunlaştırması ve embriyonun rahim iç zarına tutunmasını sağlayan maddelerin üretimini artırmasıdır.  Tüp bebek tedavisinde rahim iç zarı üzerindeki progesteron etkileri tüp bebek tedavi başarısında çok büyük öneme sahiptir.  

Progesteron Ne İşe Yarar?

Tüp bebek tedavisinde progesteron hormonu rahim iç zarının embriyoyu tutma şansını artırır. Rahim iç zarında embriyoyu tutan moleküler mekanizmaların sağlıklı çalışması için progesteron hormonu gerekir. Bu nedenle tüp bebek tedavisi sırasında embriyo transferi öncesinde rahim iç zarının hazırlık aşamasında farklı şekilde uygulanabilen progesteron ilacı belirli bir süre düzenli bir şekilde kullanılmaktadır. Tüp bebek tedavisinde vajinal progesteronlar ve progesteron iğnesi tercih edilmektedir. 

Progesteron Nerede Üretilir?

Progesteron yumurtalıklarda bulunan foliküllerden (yumurta) üretilir. Düzenli adet gören kadınlarda, yumurtalar adet kanamasının ilk günüyle birlikte büyümeye başlar ve östrojen üretmeye başlar. Buna bağlı olarak kanda östrojen hormon düzeyi artar ve rahim iç zarı kalınlaşmaya başlar. Belirli bir büyüklüğe ulaşan yumurtalar yaklaşık olarak adet döngüsünün 14. günü (ovulasyon, yumurtlama) çatlar. Yumurtlama günüyle birlikte ciddi düzeylerde progesteron hormonu yumurtalardan salgılanmaya başlar. Östrojen etkisiyle kalınlaşan rahim iç zarı progesteron hormonu etkisi ile olgunlaşır. Bu dönemde gebelik oluşmazsa korpus luteum (yumurtlama sonrası yumurtanın dönüştüğü yapı) kaybolmaya başlar ve östrojen progesteron üretimi azalarak durur.  Östrojen ve progesteron hormon üretiminin azalmasına bağlı olarak bu iki hormonun kan değerleri azalır ve rahim iç zarı dökülür, kadınlar bu şekilde adet kanamalarını görür. 

Tüp Bebek Tedavisi Öncesi Progesteron Yüksekliği

Tüp bebek tedavisinde yumurtalar büyütülürken, yumurtaların erken çatlaması durumunda erken dönemde progesteron yüksekliği ortaya çıkacağı için taze embriyo transferi o ay yapılmamalı ve embriyolar dondurulmalıdır. Çünkü; progesteron hormonu değerleri (1.5’ten fazla olduğu durumlar) erken arttığında, progesteron hormonu yüksekliği nedeniyle rahim iç zarı erken olgunlaştığı için embriyo transfer edilse bile embriyonun tutunma şansı çok azalacaktır. 

Dondurulmuş embriyo transferi planlanan çiftlerde; progesteron iğne ve vajinal progesteron fitil başlanmadan önce progesteron testi istenir ve progesteron değeri kontrol edilir. Progesteron değeri 1.5’ten yüksek çıkarsa embriyo transferi bir sonraki aya ertelenmelidir.  

Tüp Bebekte Tedavisi Öncesi Progesteron Düşüklüğü

Tüp bebek tedavisi öncesi progesteron değeri düşüklüğünün tüp bebek tedavi başarısı için herhangi olumsuz bir etkisi bulunmamaktadır. Tüp bebek tedavi sürecinde gerek taze embriyo transferi öncesinde gerek dondurulmuş çözülmüş embriyo transferinden önce progesteron testi, progesteron yüksekliği açısından bakılmaktadır. Çünkü embriyo transferi öncesinde progesteron iğne ve vajinal progesteron ilacı yeterli dozlarda verildiği için progesteron düşüklüğü olmamaktadır. 

Tüp Bebek Tedavisinde Progesteron Kaç Olmalıdır?

Tüp bebek tedavisinde taze embriyo transferi planlanan kadınlarda yumurta çatlatma iğnesinin yapılacağı gün progesteron ilacı başlanmadan önce progesteron 1.5’in altında olmalıdır. Tüp bebek tedavisinde dondurulmuş embriyo transferi yapılması planlanan hastalarda, progesteron ilacı başlamadan önceki gün bakılan progesteron testinde progesteron hormon değeri 1.5’ten düşük olmalıdır. 

Dondurulmuş embriyo transferi sırasında progesteron hormonu, progesteron ilacı başlanmadan önce, erken yükseldiğinde rahim iç zarı (endoemtrium) erken olgunlaşır ve embriyonun günü ile rahim iç zarının olgunluk günü arasında ki uyum bozulmaktadır. Bu durumda embriyonun endometriuma tutunma şansı azaldığı için tüp bebek tedavisi ile hamilelik şansı da düşmektedir. 

Progesteron Neden Yükselir?

Tüp bebek tedavisinde yumurta büyütme sürecinde yumurtaların kontrollü bir şekilde yumurta toplama işleminden 35-36 saat önce çatlatma iğnesi ile çatlatılması istenmektedir. Yumurta büyütme sürecinde  yumurta geliştirici ilaçlara ek olarak yumurtaların erken çatlamaması için ilaçlar kullanılmaktadır. Ancak bazen yumurtalar çatlatma iğnesi yapılmadan önce kendiliğinden çatlayabilmektedir, bu durumda progesteron erken yükselir.

Progesteron Neden Düşer?

Tüp bebek tedavisi altında olmayan kadınlarda, normal adet döngüsü içinde progesteron hormonu yumurtaların düzgün büyüyüp çatlamadığı durumlarda düşük çıkmaktadır. 

Tüp bebek tedavisi uygulanan hastalarda ise embriyo transferi için hazırlık aşamasında progesteron ilacı ile progesteron hormonu düzeyi belirli seviyeye çıkartılmak istenmektedir. Özellikle kilosu olması gerekenden daha yüksek olan kadınlarda yeterli progesteron düzeyini sağlayabilmek için daha etkin progesteron ilaçları ve progesteron iğnesi kullanılabilmektedir. Hangi ilacın kullanılacağına tüp bebek tedavisini uygulayan doktorun karar vermesi gerekmektedir. 

Progesteron düşüklüğü belirtileri bulunmamaktadır, progesteron düzeyi progesteron testi ile değerlendirilmektedir. 

Progesteron Nasıl Yükseltilir?

Tüp bebek tedavisinde progesteron değeri uygun zamanda uygun seviyelere çıkartılması gerekmektedir. Progesteronun yükseltilmesi için progesteron ilacı doğru zamanda başlanmalıdır. Progesteron iğnesi ve/veya vajinal progesteron fitil kullanılmaktadır. Kalçadan veya göbekten uygulanabilen farklı progesteron iğnesi tipleri bulunmaktadır. Hastalar tarafından sık sorulan sorulardan bir tanesi, progesteron içeren yiyeceklerdir. Ancak progesteron içeren yiyecekler tüketilerek progesteron hormon düzeyi yükseltilemez. 

Progesteron yüksekliği belirtileri yoktur, progesteron yüksekliği sadece kanda bakılan progesteron testi ile anlaşılmaktadır. 

Progesteron Nasıl Düşürülür?

Progesteron, bazı ilaçlar kullanılarak düşürülebilmektedir. Progesteron hormonunu üreten foliküllerin (yumurtalar) büyümesi ve çatlaması engellenerek progesteron düzeyi düşürülür. 

Transfer Öncesi Progesteron Kaç Olmalı?

Taze embriyo transferi öncesi, yumurta çatlatma iğnesinin yapıldığı gün bakılan progesteron değeri 1.5’in altında olmalıdır. Embriyo transfer günü progesteron değeri kaç olmalıdır? sorusuyla ilgili olarak yapılan çalışmalarda net bir sonuç bulunamamıştır. Çünkü; progesteron değeri aynı gün içinde farklı saatlerde bakıldığında farklı çıkabilmektedir. 

Dondurulmuş embriyo transferi yapılacak kadınlarda progesteron testi, progesteron ilaçları başlanmadan önce ki gün bakılmaktadır ve aynı şekilde progesteron değeri 1.5’in altında olmalıdır. 

Progesteron Kaç Olursa Hamile Kalınır?

Kanda progesteron değeri ve sonuçları aynı gün içinde farklı saatlerde bile değişkenlik gösterdiği için progesteronun olması gereken düzeyi net olarak bilinmemektedir. Ancak progesteron ilaçları başlanmadan önce progesteron hormonu değerleri 1.5 ve altında olmalıdır.