Tüp bebek öncesi yumurta kalitesi ve yumurta sayısı, tüp bebek tedavi başarısını öngörmede kullanılan en önemli faktörlerdendir. Ancak tüp bebek öncesi yumurta kalitesi herhangi bir test kullanılarak anlaşılamaz. Yumurta rezerv testi gibi kullanılabilecek bir “yumurta kalitesi testi” bulunmamaktadır.

Kadın yumurtalıkları, kadın yumurta hücresi, yumurtalık rezervi; ilerleyen yaş, çevresel etkenler, kötü beslenme, stres, ameliyat, çikolata hastalığı gibi birçok nedenden dolayı olumsuz etkilenmektedir. Genellikle kadınların yumurta sayısı, yumurta oluşumu ile ilgili problemler birlikte ortaya çıkmaktadır. Özellikle 35 yaşından sonra yumurta kalitesi azaldığı için son yıllarda hamilelik şansını artırmak için tüp bebek tedavisi öncesi yumurta kalitesini etkileyen faktörler ve yumurta kalitesini artırıcı yollar araştırılmaktadır. Çünkü; yumurta rezervi ve kalitesini artırmak, kaliteli yumurta elde etmek, tüp bebek tedavisi ile elde edilecek embriyoların sayısını ve kalitesini doğrudan etkilemektedir.

Tüp bebek tedavisi planlayan çiftler tarafından; kadınlarda yumurta kalitesini artıran besinler, yumurta kalitesini artırmak için dhea türevi ilaç kullanımı, koenzim Q10 yumurta kalitesi ilişkisi, yumurta güçlendirici tedaviler sıklıkla araştırılan konular olarak bilinmektedir. Özellikle kalitesiz yumurta tedavisi veya zayıf yumurta tedavisi gibi konular, tüp bebek tedavisinde yumurta kalitesinde problem saptanmış kadınların en sık araştırdıkları konuların başında gelmektedir.

Yumurta kalitesini artırmak için; yumurta kalitesini artıran besinler, yumurta geliştirici yiyecekler tüketilmesi ve gerekli durumlarda yumurta kalitesini artıran vitaminler kullanılması önerilmektedir, buna ek olarak kişiye özel olarak hazırlanan ilaç protokolünde yumurta kalitesini artıran ilaçlar seçilmektedir.

İçindekiler

Tüp Bebek Tedavisi Öncesi Yumurta Kalitesi Nasıl Anlaşılır?

Tüp bebek tedavisi öncesi yumurta kalitesi bir test kullanılarak anlaşılamaz, yumurta sayısı için kullanılan yumurta rezervi testi olmasına karşın; günümüzde rutinde istenen “yumurta kalitesi” testi bulunmamaktadır. Ancak; yumurta kalitesi üzerinde etkisi olan bazı faktörler vardır. Bunlar; kadın yaşı, yumurta rezervi, önceki tüp bebek tedavilerinde elde edilen yumurtaların kalitesinin bilgisi, sigara kullanımı, obezite, beslenme şekli, çikolata kisti hastalığı olup olmadığıdır.

Kadın yaşı ilerledikçe, kadın yumurtalıkları ve kadın yumurtası kalitesi olumsuz etkilenmektedir. Bazı çalışmalarda, kadınlarda yumurta sayısının azalmasıyla eş zamanlı olarak yumurta kalitesinin de düştüğü bildirilmiştir. Çikolata kisti hastalığının kadın yumurtalıkları üzerinde olumsuz etkilerinin olduğu, hem yumurta sayısını azalttığı hem de yumurta kalitesini bozduğu bilinmektedir.

Tüp Bebek Tedavisinde Yumurta Kalitesi Nedir?

Tüp bebek tedavisinde yumurta kalitesi laboratuvar şartlarında mikroskop altında değerlendirilmektedir. Yumurtalar; olgun olmayan yumurtalar (germinal vezikül, Mayoz 1 aşamasında ki yumurtalar) veya olgun yumurtalar (Mayoz 2, MII aşamasındaki yumurtalar) olmak üzere ikiye ayrılır. Tüp bebek tedavilerinde amaç; olgun yumurta olarak kabul edilen Mayoz 2 aşamasında ki kaliteli yumurtalar elde etmektir. Çünkü spermle dölleme işlemi ancak olgun çıkan yumurtalara uygulanabilmektedir. Bazen olgun çıkmayan yumurtalar laboratuvar şartlarında takip edilir ve olgun yumurta aşamasına geçmesi beklenmektedir. Bu yumurtalara da mikroenjeksiyon (yumurtanın spermle dölleme) işlemi uygulanmaktadır.

Tüp Bebek Tedavisinde Yumurta Kalitesini Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Tüp bebek tedavisinde yumurta kalitesini ve yumurta oluşumunu etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Yumurta kalitesini etkileyen faktörler;

kadın yaşı
yumurta rezervi
çikolata kisti hastalığı
yumurtalık kistleri
beslenme alışkanlıkları
sigara
alkol
obezite
çevresel şartlar (kimyasal madde maruziyeti vb..)
stres
genetik nedenler

Tüm bu faktörlerin yumurta kalitesi üzerinde etkileri bulunmaktadır. 35 yaşından sonra yumurta kalitesi giderek azalmaktadır. Bazı yumurtalık kistleri ve özellikle çikolata kistleri kadın yumurtalık hücrelerini ciddi anlamda bozmaktadır. Bu kistlerin ameliyatla çıkarılması, kadınların yumurta sayısını azaltmaktadır buna karşın yumurta kalitesi üzerinde iyileştirici etkisi tartışmalıdır. Bu nedenle çocuk isteyen ve çikolata kisti olan kadınlarda ameliyat önerilmemektedir.

Sigara, alkol kullanımı, olumsuz çevresel etkenler, obezite varlığı yumurta kalitesini olumsuz etkileyen diğer önemli nedenlerdir. Beslenme alışkanlıkları ile yumurta kalitesi arasındaki ilişkinin önemi yapılan çalışmalar neticesinde son yıllarda daha iyi anlaşılmıştır. Tüp bebek tedavi planlayan kadınların yumurta kalitesini olumsuz etkileyen besinlerin tüketimini azaltması gerekirken yumurta kalitesini artıran besinler, yumurta geliştirici besinler konusunda bilinçli olup bu tip besinleri tüketmeleri gerekmektedir.

Tüp Bebek Tedavisinde Yumurta Kalitesi Nasıl Artar?

Tüp bebek tedavisinde yumurta kalitesini artırmak için ilk olarak, tüp bebek tedavisinde yumurta geliştirici ilaçların kişiye özel olarak seçilmesi gerekmektedir. Kadınlarda yumurta gelişimi ve olgunlaşma süreci farklılık gösterebileceği için her kadında farklı ilaç tiplerinin kullanılması gerekebilmektedir.

Tüp bebek tedavisinde yumurta kalitesini artırmak için yapılması gereken ikinci en önemli konu beslenme alışkanlıklarıdır. Akdeniz tipi diyetle beslenen kadınlarda, yumurta kalitesini artıracak yiyecekler, yumurta geliştirici besinler ve yumurta verimini arttıran yiyecekler daha fazla tüketildiği için tüp bebek tedavisi ile hamilelik şansının arttığı yapılmış bilimsel çalışmalar gösterilmiştir.

Tüp bebek tedavisinde yumurta kalitesini artırmak için yapılması gereken üçüncü önemli adım, obezite problemi olan kadınların kilo vermesidir. Yapılan bilimsel çalışmalarda obezite şikayeti olan kadınlarda tüp bebek tedavisi ile elde edilen yumurtaların kalitesinin anlamlı şekilde daha düşük olduğu bildirilmiştir. Tüp bebek tedavisine başlayacak olan kadınların ideal kiloda olması elde edilen yumurta kalitesini çok ciddi derecede arttırmaktadır. İdeal kilonun ne olması gerektiği vücut kitle indeksinin hesaplanması ile belirlenmektedir. Vücut kitle indeksinin 25’in altında olması gerekir.

Tüp bebek tedavisinde yumurta kalitesini artırmak için uygulanması gereken dördüncü adım olumsuz davranışsal durumların düzeltilmesidir. Sigara ve alkol kullanımının tamamen bırakılması, bitki çaylarının tüketilmemesi, kahve tüketiminin azaltılması gerekmektedir.

Tüp bebek tedavisinde yumurta kalitesini artırmak için bazı hastalarda tedavi öncesi ve tedavi döneminde multivitamin ilaç takviyesi yapılması gerekmektedir. Tüp bebek öncesi yumurta kalitesini artıran ilaçlar, vitaminler mutlaka doktor önerisine göre kullanılmalıdır. Özellikle yumurta kalitesini artırmak için dhea yine aynı amaçla yumurta kalitesini artırmak için koenzim Q10 gibi ilaçlar doktor tarafından önerilmişse kullanılmalıdır.

Tüp Bebek Tedavisinde Yumurta Kalitesinin Önemi

Tüp bebek tedavi başarısını belirleyen en önemli kriterlerden biri yumurta kalitesidir. Çünkü embriyo sperm ve yumurtanın döllenmesiyle gelişmektedir. Embriyo kalitesi; yumurta kalitesi ve sperm kalitesine bağlıdır. Tüp bebek tedavisiyle elde edilen yumurtaların kaliteli olması hamilelik şansını ciddi oranda arttırmaktadır.

Yumurta Kalitesini Artıran Yiyecekler

Tüp bebek tedavisi öncesinde tedavi başarısını artırmak için yumurta kalitesini artıran besinler konusunda kadınların bilgilendirilmesi gerekmektedir. Tüp bebek tedavisi yapılacak kadınlarda yumurta kalitesini artıran yiyecekler daha sık tüketilmeli, yumurta kalitesini bozan azaltan zararlı yiyeceklerin tüketimi azaltılmalıdır. Yapılmış birçok bilimsel çalışmada beslenme şekli, tüketilen yiyecekler ve tüp bebek tedavisi ile hamilelik şansı arasında ilişki bulunmuştur.

Yumurta kalitesini artıran vitaminler

A vitamini ve C vitamininden zengin yiyecekler kadınlarda yumurta kalitesini artıran besinler olarak kabul edilmektedir. Bol miktarda D vitamini ve E vitamini içeren besinler yumurta rezervi ve kalitesini artırmak için diyette mutlaka yer alması gereken vitaminlerdir.

A vitamininden zengin besinler; yeşil biber,havuç, tatlı patates, ıspanak, domates, kabak, yeşil yapraklı sebzeler, süt, kabak, kavun, kırmız et, yumurta, bal kabağı

C vitamini deposu olan besinler taze meyveler ve sebzelerdir. Özellikle portakal, mandalina, nar, greyfurt, ananas, limon, brokoli, domatez, kırmızı renkli meyveler, avokado.

E vitamininden zengin yiyecekler kadın yumurtasının yaşlanmasını azaltmaktadır. Koyu yeşil yapraklı besinler, fındık, avokado, zeytin, zeytinyağı, badem, ayçiçeği çekirdeği gibi bol miktarda E vitamini içeren besinlerin tüp bebek tedavisi sırasında tüketimi olgun yumurta elde etme oranını artırarak yumurta verimini artıran yiyecekler arasında bulunmaktadır.

Folik asit yumurta gelişiminde ve olgunlaşmasında kritik role sahip bir vitamin olduğu için yumurta geliştirici yiyecekler olarak kabul edilmektedir. Folik asitten zengin besinler; balık, koyu yeşil yapraklı sebzeler (brokoli, ıspanak vb…), yumurta, kuşkonmaz, bamya, baklagiller (mercimek, kırmızı mercimek, nohut, fasulye, barbunya) bezelye, portakal, greyfurt, kuruyemişler (kabak çekirdeği, badem, ceviz).

Yumurta kalitesini artıran yiyeceklerden biri “Omega 3”

Omega 3 çoklu doymamış yağ asidi yumurta kalitesini artıran besinlerden biri olarak kabul edilmektedir. Omega 3 açısından en zengin besin grubu balıklardır. Taze mevsim balığını haftada 2-3 kez tüketmek yeterli olmaktadır. Büyük balıkların tüketimi veya dip balıklarının tüketimi civa açısından riskli olduğu için önerilmemektedir.

Yeterli protein alımının yumurta kalitesi ve gelişimi üzerine etkisi

Proteinler tüm vücut hücrelerinin gelişiminde rol oynamaktadır. Kadın yumurtasının gelişiminde, olgunlaşmasında proteinlerin çok ciddi rolü bulunmaktadır. Düzenli bir şekilde günlük 60 mg protein alan kadınlarda yumurta kalitesinin arttığı, tüp bebek tedavisiyle gebelik şansının yükseldiği bildirilmiştir. Et, süt, yumurta, kırmızı mercimek, baklagiller protein açısından zengin besin grubudur.

Yumurta Kalitesini Artıran İlaçlar

Tüp bebek tedavisinin ilk aşaması olan yumurta büyütme sürecinde kullanılan ilaçlar arasında yumurta kalitesini artırmak için bu ilaçların kişiye özel olarak seçilmesi gerekmektedir. Yumurtaları büyütmek için yaklaşık 8-10 gün boyunca kullanılan ilaçlar arasında farklı etki mekanizmasına sahip ilaçların kombine edilerek birlikte kullanılması yumurta kalitesini arttırmaktadır.

DHEA, koenzim Q10 yumurta kalitesini artırmak için en sık kullanılan ilaçlardır. Ancak her ilacın faydalı etkisi olduğu gibi yan ekileri de olabileceği için bu ilaçlar mutlaka doktor kontrolünde ve tavsiyesiyle kullanılmalıdır.

Yumurta Kalitesini Artıran Vitaminler

Yumurta kalitesini artıran vitaminler bazı ilaç takviyeleriyle alınabileceği gibi yiyeceklerle de alınabilmektedir. A vitamini, Folik asit, C vitamini, D vitamini, E vitamini yumurta kalitesini artıran vitaminlerdir.

Tüp bebek tedavisi öncesi yumurta kalitesini artırmak için kullanılan multivitaminler içinde farklı mineraller (magnezyum, çinko, selenyum) ve koenzim Q10 bulunmaktadır.

Yumurta Kalitesi ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

-Çikolata Kisti, Yumurta Kalitesini Etkiler mi?

Çikolata kistleri yumurta kalitesini “olumsuz olarak” etkiler. Çikolata kistlerinin içeriği yoğun miktarda serbest oksijen radikalleri ve buna benzer zararlı maddeler içermektedir. Kadın yumurtalığında bulunan çikolata kistleri, çevresinde bulunan yumurta hücrelerini tahrip edici etkiye sahiptir. Bu kistler yumurtalıklarda uzun süre kalmaktadır ve geçmemektedir. Çikolata kistleri zaman geçtikçe yumurta kalitesini içerdiği zararlı maddelerle azaltmaktadır ve yumurtalar üzerinde çok ciddi hasara neden olmaktadır.

-Stres, Yumurta Kalitesini Etkiler mi?

Stres yumurta kalitesini azaltmaktadır. Stres vücuttaki tüm hücreler üzerinde olumsuz etkiye sahiptir. Çok stresli yaşantısı olan kadınlarda yumurta rezervi çok daha hızlı azalmaktadır ve tüp bebek tedavisinde elde edilen yumurta kalitesi daha düşük olmaktadır.

-Sigara İçmek Yumurta Kalitesini Etkiler mi?

Sigara içmek yumurta kalitesini etkilemektedir ve yumurta kalitesini ciddi şekilde azaltmaktadır. Sigara kullanan kadınların yumurta sayısı da içmeyenlere göre anlamlı düzeyde daha düşüktür. Sigaranın içinde bulunan birçok toksik madde kadın yumurtalıklarındaki hücrelerde çok ciddi tahribat oluşturmaktadır.

-Avokado Yumurta Kalitesini Artırır mı?

Avokado, güçlü antioksidan etkisi olan besin olduğu için yumurta kalitesini artırmaktadır. Ayrıca avokadonun rahim iç zarı üzerindeki olumlu etkileri bulunmaktadır. Yumurta kalitesini artırması ve rahim iç zarı üzerindeki olumlu etkileri nedeniyle gebelik planlayan kadınlarda avokado tüketimi önerilmektedir.

-Hayıt Tohumu Yumurta Kalitesini Arttırır mı?

Tüp bebek tedavi başarısızlığı olan çiftlerin bir çoğu “kalitesiz yumurta tedavisi, zayıf yumurta tedavisi” gibi farklı bitkisel tedavilerde çözümü aramaktadırlar. Ancak yumurta kalitesini artırmak için etkinliği kanıtlanmamış bitkisel tedaviler önerilmemektedir.