Kadınlarda yumurtlama bozukluğu kısırlık problemi olan çiftlerin yaklaşık olarak %20-40’da görülmektedir.

Sağlıklı kadınlarda her ay yumurtalar (foliküller) düzenli şekilde büyür ve belirli büyüklüğü ulaştıktan sonra çatlamaktadır. 

Çatlayan yumurtadan çıkan oosit, sperm ile tüplerde birleşerek gebelik oluşmaktadır. Yumurtaların büyümesinde veya çatlamasında (ovulasyon) problem olması kadınlarda kısırlığa neden olabilmektedir. Kadınlarda adetlerin her ay gerçekleşmemesi, yumurtlamama problemine bağlı bir kısırlık belirtisi olabilmektedir. 

Yumurtlama Bozukluklarının Nedenleri

Yumurtlama bozukluklarının nedeni başlıca 4 gruba ayırılmaktadır. Bunlar;

I) Hipotalamus ve hipofiz bezin kaynaklı yumurtlama bozuklukları

Beyin bölgesinde bulunan hipofiz bezi veya hipotalamustaki problemlere bağlı olarak yumurtalar düzgün büyüyüp çatlayamaz. 

Hipogonadotropik hipogonadizme bağlı olarak yumurtlama bozukluğu olan kadınlarda FSH ve estradiol hormon düzeyleri çok düşüktür. Hipotalamus ve hipofiz bezinin fonksiyonunu düzgün gerçekleştirememesine bağlı olarak FSH hormon düzeyi azalır. FSH; yumurtaların büyümesini sağlayan hormondur ve bu hormonun eksikliği durumunda yumurtalar büyüyemez.

Hipogonadotropik hipogonadizme neden olan başlıca problemler;

• Aşırı fiziksel aktiviteler, beslenme bozuklukları veya psikolojik stres
• kilo kaybı
• aşırı egzersiz
• anoreksia nevroza (yeme bozukluğu)
• Kallmann sendromu
• izole gonadotropin eksikliği (Hipofiz bezinde FSH üreten hücrelerin bozukluğu, eksikliği)

II) Polikistik Over Sendromu

Yumurtlama bozukluğu olan kadınların %75-85’inde Polikistik over hastalığı bulunmaktadır.

Polikistik over hastalığı olan kadınlarda FSH ve estradiol hormon düzeyleri normaldir. 

Polikistik over hastalığı ve tedavisiyle ilgili detaylı yazımız için tıklayın.

III) Yumurtalardaki yetersizliğe bağlı gelişen yumurtlama bozukluğu

Yumurtlama bozukluklarının %10-20’sinin nedeni yumurtaların (overlerin) yetersiz çalışması veya yumurtalık rezervinin tükenmiş olamsıdır. 

FSH hormon düzeyi çok yüksektir, estradiol düzeyi de çok düşüktür. 

Bir diğer ifadeyle, erken menapoz veya yumurta rezervi erken tükenmiş olan kadınlarda ortaya çıkan yumurtlama bozukluklarıdır. Bu probleme sahip olan kadınlar adet görmezler.

IV) Prolaktin (Süt Hormonu) yüksekliğine bağlı gelişen yumurtlama bozuklukları

Yumurtlama bozukluğu olan kadınların %5-10’da problem prolaktin hormon düzeyinin yüksek olmasıdır. 

Prolaktin düzeyinin artması FSH hormonunu baskılar; buna bağlı olarak yumurtalar büyüyemez ve yumurtlama bozukluğu ortaya çıkar. 

Tiroid hormon düzeylerinde ki dengesizlikler de bu hasta grubunda çok sık görülebilmektedir. Tiroid hormon düzensizliği de yumurtlama bozukluğuna neden olmaktadır. 

Yumurtlama düzensizliği olan kadınlarda tedavi öncesi değerlendirmede neler yapılmalı?

Yumurtaları her ay düzenli olarak çatlamayan kadınlarda mutlaka hormon testleri yapılmalıdır. 

• FSH, Estradiol 
• Prolaktin 
• Tiroid hormonlarınız değerlendirilmelidir. 

Çünkü FSH düzeyi artmış bir kadında yumurtalık rezervinin azalmıştır ve yumurtalık rezervi azalan kadınlarda eş zamanlı olarak yumurtlama düzeni de bozulmaktadır.

Tiroid hormonlarında ki düzensizlik veya Prolaktin hormonunda ki artış yumurtaların düzenli büyüyüp çatlamasını engellemektedir. Tiroid hormonu veya prolaktin hormonunda anormallik saptandığı durumlarda ilaç tedavisi başlanmaktadır. Yaklaşık olarak birkaç aylık tedaviyle hormonlar (Tiroid, Prolaktin) normal değer aralıklarına döner ve kadınların tekrar düzenli yumurtlaması sağlanmış olur.

Yumurtlama Düzensizliği Olan Kadınlarda Gebelik İçin Uygulanan Tedaviler

I) Yumurtaların düzenli büyümesini ve çatlamasını sağlayan ilaçlar

Bu ilaç tedavileriyle yumurtaların düzgün büyüyüp çatlaması sağlanır, bununla beraber uygun zamanda cinsel ilişki önerilerek gebelik elde edilmesi amaçlanmaktadır.

Klomifen sitrat, aromataz inhibitörleri, gonadotropinler yumurtlama bozukluğu olan kadınlarda yumurtaların düzenli büyüyüp çatlamasını sağlayan, en çok tercih edilen ilaçlardır. 

Klomifen Sitrat, Aromataz İnhibitörleri

Klomifen sitrat ve aromataz inhibitörlerinin kullanımı sonrasında kadınların %70-80’de yumurtlama sağlanmaktadır. Gebelik elde edilememesinin tek nedeni yumurtlama bozukluğu olan çiftlerde 6-9 aylık ilaç kullanımı sonrasında toplam gebelik oranı yaklaşık %70-75’dir. 

Gonadotropinler

6 aylık klomifen sitrat veya aromataz inhibitörü ile tedaviye rağmen %20-30 kadında bu ilaçlar etkili olmamaktadır. 

Bu durumda karın bölgesinden günlük olarak uygulanan iğne (Gonadotropinler) tedavisine geçilmektedir. 

İğne tedavisi uygulanan kadınlarda mutlaka yumurta gelişimi ultrasonla takip edilmeli ve yumurta yeterli büyüklüğe ulaştığında çatlatma iğnesi yapılarak yumurtlama sağlanmaktadır. 

Yumurtlamanın sağlanması için uygulanan ilaç tedavilerinde, uygulanan ilaç tipine göre cinsel ilişki önerilen günler değişmektedir. 

II) Aşılama Tedavisi

Tüm bu tedavilere rağmen gebelik elde edilemeyen çiftlerde bir üst tedavi yöntemi olan aşılama tedavisine geçilmektedir. 

Aşılama tedavisiyle çiftlerin gebelik şansı %10-15 arasında değişmektedir. 

III) Tüp Bebek Tedavisi

Aşılama tedavisi başarısız olan çiftlerde tüp bebek tedavisi uygulanmaktadır. Tüp bebek tedavisinin başarı şansı %60-70 arasında değişmektedir.