Yumurtlama testleri nelerdir? 

Kadınlarda yumurtlamayı (ovulasyon) belirlemede kullanılan yöntemler;

• Adet (menstrual) öyküsü
• Bazal vücut ısısı 
• Kanda bakılan progesteron hormon değeri 
• İdrarda LH düzeyi (LH kiti, yumurtlama testi)
• Transvajinal ultrasonografi

I) Adet (Menstrual) Öyküsü

Adet öyküsü çoğu zaman tek başına düzensiz veya anormal yumurtlama tanısının koyulması için yeterlidir. Düzenli yumurtlama döngüsü olan kadınlarda; adetler düzenlidir, kadınlar adet olacakları tarihi tahmin edebilmektedirler ve adet döneminde ki kanama miktarı ve süresi sabittir.

Düzenli adetleri olan kadınlarda yumurtlama (ovulasyon) her ay düzenli olarak gerçekleşmektedir.

Düzensiz veya seyrek adet gören (45-60 günde bir adet kanaması olması) kadınlarda da yumurtlama problemi olduğu düşünülmektedir, bir diğer deyişle yumurtalar her ay düzenli büyüyüp çatlamıyor.

II) Bazal Vücut Isısı

Bazal vücut ısısı takip edilerek yumurtlama günü belirlenebilmektedir. Bu nasıl oluyor? Kısaca bu ilişkiyi anlatalım dilerseniz.  

Yumurtlama günü ve sonrasında progesteron hormonu artar ve progesteron hormonun artışına bağlı olarak bazal vücut ısısı da artar çünkü progesteron hormonunun bazal vücut ısısını arttırıcı etkisi bulunmaktadır. 

Bu mekanizmaya bağlı olarak bazal vücut ısısı takibi bir “ovulasyon (yumurtlama) testi”gibi kullanılabilmektedir. 

Bazal vücut ısısı takibi nasıl bir “ovulasyon (yumurtlama) testi” olarak kullanılabilir? 

Her gün sabah yataktan kalkmadan önce vücut ısısı ölçülür. Genel olarak vücut ısısı adet kanamasının başladığı günden yumurtlama gününe kadar yaklaşık olarak 36.1-36.6 °C arasındadır. Yumurtlama gerçekleştikten sonra progesteron hormonunun artışına bağlı olarak bazal vücut ısısı ortalama 0.4-0.8 °C artar. Bir sonraki adet kanamasından kısa bir süre önce veya adet kanaması sonrasında bazal vücut ısısı tekrar normal aralığa geri döner.  

Bir ay boyunca bazal vücut ısısı not edilir ve arttığı dönem belirlenir; çünkü bazal vücut ısısının artmış olduğu dönem yumurtlama sonrası dönem olarak kabul edilir. Bazal vücut ısısının artmış olduğu dönemden önceki 7 gün gebe kalma şansının en yüksek olduğu günler olarak kabul edilir ve bu dönemde cinsel ilişki önerilmektedir. 

III) Kanda Bakılan Serum Progesteron Düzeyi

Serum progesteron ölçümü sık kullanılan, objektif ve güvenli ovulatuar (yumurtlama) fonksiyon testi olarak kabul edilmektedir.

Progesteron düzeyleri genellikle foliküler faz sırasında 1 ng/ml’nin altındadır, LH artışının olduğu günde hafifçe yükselir (1-2 ng/ml) ve daha sonra hafifçe artarak ovulasyondan (yumurtlama) sonra 7-8. günlerde pik yapar ve adet kanamasının başladığı günlere doğru tekrar azalır. 

İdeal olarak, serum progesteron düzeyine beklenen mensten (adet kanaması) bir hafta öncebakılmalıdır. Progesteron düzeyinin 3 ng/mL’den daha düşük olması düzgün yumurtlama olmadığını (anovulasyonu) gösterir. Midluteal serum progesteron düzeyinin 10 ng/ml’nin üzerinde olması yumurtlamanın gerçekleştiğini gösterir.

IV) İdrarda LH düzeyi (ovulasyon testi, yumurtlama testi)

En sık kullanılan yumurtlama (ovulasyon) testi; idrarda LH düzeyini ölçen LH kitleridir. Kolay uygulanabilir ve ulaşılabilir olması nedeniyle en sık kullanılan yumurtlama testidir. 

İdrarda LH konsantrasyonu normalde yalnızca LH artışı sırasında görülen bir eşik düzeyi geçtiğinde ovulasyon belirleme kitleri pozitif olur. Çoğu siklusta test bir gün pozitif olur. LH artışını güvenilir şekilde saptamak için test siklus uzunluğu temel alınarak, beklenen artıştan 2 veya 3 gün önce başlanarak, her gün sabah LH kiti kullanılarak yumurtlama (ovulasyon) saptanmaya çalışılmalıdır. Sabah ilk idrar, ideal bir örnektir; çünkü gün içindeki en konsantre idrar sabah idrarıdır. Yanlış pozitiflik oranı yaklaşık olarak %10’dur. LH kiti üzerinde çift çizgi görülmesi yumurtlama olduğunu göstermektedir. 

Gebe kalma şansının en yüksek olduğu dönem LH artışının saptandığı gün ve sonraki 2 gündür. İlk pozitif testten sonraki günü planlanmış cinsel ilişki için en ideal gün olarak kabul ediyoruz.

V) Transvajinal Ultrason

Belirli aralıklarla yapılan ultrason; yumurtlamanın meydana geldiği zamanı saptayan en duyarlı ve doğruluk oranı en yüksek olan yöntemdir.

Folikül (yumurta) gelişiminin son evrelerinde, çatlayacak olan yumurta  belirli bir hızda büyür (yaklaşık olarak günde 2mm büyür). Ovulasyondan (yumurtlama) sonra, yumurtanın yuvarlak olan şekli bozulur, içindeki sıvı rahmin arkasında birikir. Ultrason değerlendirmesi sırasında bu bulgular saptandığında yumurtlamanın gerçekleştiği anlaşılmaktadır.