Spiral bir diğer adıyla rahim içi araç gebelik oluşmaması için kullanılan etkili doğum kontrol yöntemidir. Spiral, kullanım kolaylığı nedeniyle üreme çağındaki kadınların en sık kullandığı korunma yöntemlerinin başında gelmektedir. Hormonlu ve bakırlı spiral olmak üzere iki farklı spiral çeşidi bulunmaktadır. Spiral çeşitlerinin etki mekanizması, avantajları, dezavantajları farklılık göstermektedir. 

Spiral (Rahim içi araç) Nedir? Spiral Ne Demek?

Spiral (rahim içi araç); istenmeyen gebeliklerin oluşmasını engelleyen, kolay uygulanabilen, T şeklinde, rahim içine yerleştirilen, uzun etkili doğum kontrol yöntemidir. Spirallerin etki mekanizması;

• spermlerin rahim içinden geçip tüplere geçişini engeller veya 
• sperm tarafından döllenmiş yumurtanın rahim içine tutunmasını engeller.

Uzun süreli gebelik düşünmeyen kadınlar için uygun bir doğum kontrol yöntemidir. Kolay uygulanabilir olması, düşük maliyeti, gebelik oluşmasına karşı yüksek koruyuculuk oranlarının olması nedeniyle sık tercih edilmektedir.  

Spiral Çeşitleri Nelerdir?

Bakırlı spiral ve hormonlu (levonorgestrel içerikli) spiral olmak üzere başlıca iki çeşit spiral bulunmaktadır. Her iki spiral çeşidinin farklı avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır. Hangi spiralin (hormonlu spiral, bakırlı spiral) kullanılacağına kadınların adet düzeni, adet miktarı, adet döneminde ağrı veya mevcut ek hastalıkları olup olmadığına göre karar vermek gerekiyor. 

Hormonlu Spiral Nedir?

Hormonlu spiral, levonorgestrel adlı hormon içermektedir. Levonorgestrel progesteron hormonudur. Hormonlu spiral, “T şeklindedir” ve hergün çok düşük miktarda hormonun rahim iç zarına salınmasını sağlar. Bu şekilde rahim iç zarını incelterek gebelik oluşumunu engeller. 

Hormonlu spiral ayrıca yoğun adet kanaması olan kadınların tedavisinde kullanılmaktadır. Salgıladığı hormon sayesinde rahim iç zarını düzelterek yoğun adet kanamalarının düzene girmesini sağlar. 

Adet döneminde ağrı şikayeti olan kadınların tedavisinde hormonlu spiral kullanılmaktadır.  Sonuç olarak; hormonlu spiral, yoğun adet kanamaları olan veya adet döneminde ağrı şikayeti olan kadınlarda, doğum kontrol yöntemi dışında bu problemlerin tedavisinde de kullanılmaktadır.

Bakırlı Spiral Nedir?

Bakırlı spiral; T şeklinde, ucunda bakır bulunan bir rahim içi araçtır. Rahim iç kısmını salgıladığı bakır sayesinde; 

• spermlerin rahim içinden tüplere geçişini ve
• embriyonun rahim iç zarına tutunmasını engeller.  

Bu şekilde hamilelik oluşumunu engelleyen bir doğum kontrol yöntemidir. Bakırlı spiral; hormonlu spiralin aksine, adet kanamalarının artmasına veya adet dönemlerinde ağrı şikayetine neden olabilmektedir. Adet kanamaları ve adet ağrıları olan kadınlarda bakırlı spiral kullanımı önerilmemektedir.

Spiral Ne İşe Yarar?

Spiral temel olarak uzun etkili bir doğum kontrol yöntemidir. Bakırlı ve hormonlu spiraller, çocuk istemeyen çiftlerde kadınların hamile kalmasını engeller. Ancak hormonlu spiraller bazı kadın hastalıklarının tedavisinde de kullanılmaktadır. Bunlar;

• yoğun adet kanamalarının
• rahim içi poliplerin
• endometriozis (çikolata kisti hastalığı) hastalığına bağlı karın ve kasık ağrılarının tedavisinde kullanılmaktadır. 

Son yıllarda çocuk istemeyen çiftlerde sıklıkla tercih edilen bir doğum kontrol yöntemi olan spiralin kullanımı giderek artmaktadır. Kolay uygulanabilir olması, başarısızlık şansının düşük olması, kadınlar tarafından rahat tolere edilmesi sık tercih edilme nedenlerindendir. 

Spiral Ne Kadar Korur?

Bakırlı spiraller tiplerine göre 5-10 yıl arasında koruma sağlamaktadır. Hormonlu spiraller 3-5 yıl arasında gebeliğe karşı koruma sağlamaktadır. Hormonlu spiralin salgıladığı hormon zamanla azalmaktadır ve bu hormon bittiğinde koruyuculuk etkisi ortadan kalkmaktadır. 

Ancak, spiraller rahim içinde aşağı doğru kayabilmektedir ve koruyuculuk etkisi bu duruma bağlı olarak ciddi şekilde azalmaktadır. Bu nedenle belirli aralıklarla rahim içindeki spiralin yerinde olup olmadığı ultrasonla kontrol edilmelidir. 

Spiral Nasıl Takılır?

Spiral takma işlemi; adet döneminde jinekolojik muayene masasında steril şartlarda takılmaktadır.

• Vajinal spekulum takıldıktan sonra vajen temizliği yapılır
• Rahim ağzı bir aletle tutularak sabitlenir
• Spiral rahim ağzından rahim içine doğru ilerletilir
• Rahmin tepe kısmına ulaşıldığında spiralin kılıfı çekilir
• Spiralin ipi rahim ağzının olduğu yerden kesilir
• Son olarak spiralin düzgün yerleşip yerleşmediği ultrasonla kontrol edilir.

Rahim içine yerleştirilen spiral sırasıyla bu basamaklar izlenerek takılır ve yılda bir kez ultrasonla kontrol edilir. 

Spiral Kimlere Takılır?

Spiral hamile kalmak istemeyen, spiral takılması açısından bir engeli olmayan kadınlara takılır. Spiral taktırmak isteyen kadınların işlem öncesinde detaylı bir şekilde değerlendirilmesi gerekiyor. Özellikle hormon içerikli doğum kontrol hapları gibi ilaçların kullanımının riskli olduğu kadınlarda bakırlı spiral tercih edilir. 

Ancak bazı durumlarda spiral takmak kadın sağlığı açısından riskli olabilmektedir. 

Spiral açısından riskli durumlar;

• sık vajinal enfeksiyon geçiren kadınlar
• çok partnerli seksüel yaşantısı olan kadınlar
• bakır allerjisi olan kadınlar
• rahim boyutları küçük olan kadınlar
• rahmin şeklini bozacak boyutlarda miyomu olan kadınlar
• memede kötü huylu olma riski olan kitle varsa
• kalp kapakçıklarında anormallik olan kadınlar
• smear testi anormal olan kadınlar
• yoğun adet kanamaları olup nedeni araştırılmamış veya bulunmamış kadınlar

Spiral kullanımının riskli olacağı kadınlarda başka bir doğum kontrol yöntemi tercih edilmelidir.  

Spiral Ne Zaman Takılır? Spiral Adetin Kaçıncı Günü Takılır? 

Spiral, kadınların adet döneminde takılmaktadır. Adet döneminde rahim ağzı açıldığı için spiral taktırmak için adet döneminin beklenmesi önerilmektedir. Spiralin adet döneminde takılmasının diğer nedeni, yanlışlıkla erken dönemdeki bir gebeliğin atlanıp gebelik varken spiral takılmasını önlemektir. 

Spiral doğumdan hemen sonra takılabilir. Ancak rahim, gebeliğe bağlı olarak büyümüş olduğu için spiral rahim içinde tutunamaz ve düşebilir. Bu duruma dikkat etmek gerekir. Spiral takıldıktan sonra ilişki için eğer işleme bağlı bir rahatsızlık yoksa herhangi bir engel yoktur. 

Spiral Nerede Takılır?

Rahim içi spiral; muayenehanesinde, hastanede, aile planlaması merkezlerinde takılabilir. Spiral takılması sırasında anestezi gerekmez; çünkü spiral takma işlemi ağrısız bir işlemdir. İşlem sırasında steriliteye ve hijyene çok dikkat edilmelidir.  

Spiral Yan Etkileri (Spiral sonrası ağrı, Kasık ağrısı yapar mı, Karın ağrısı yapar mı?)

Özellikle bakırlı spiral takıldıktan sonra bazı kadınlarda yan etki olarak kasık veya karın bölgesinde ağrı şikayeti olabilmektedir. Bu kasık veya karın ağrıları spiral takma işleminden birkaç gün sonra kendiliğinden geçmektedir. 

Uzun süren rahatsız edici ağrılar gelişirse mutlaka ultrasonla spiralin yeri değerlendirilmelidir, eğer spiral rahim içinde düzgün yerleşmemişse çıkarılmalı bir sonraki adet döneminde tekrar takılmalıdır. 

Bakırlı spirallerin neden olduğu bir diğer yan etki adet kanamalarındaki artıştır. Hormonlu spiralde adet kanamaları azalırken, bakırlı spiral sonrasında adet kanamaları artabilmektedir. 

Spiral Ne Zaman Çıkarılır? Spiral Adetin Kaçıncı Günü Çıkarılır? Spiral Zamanında Çı

Spiralin kullanım ömrü bittiğinde artık kadınları gebelikten koruyamayacağı için çıkarılır. Spiral zamanında çıkarılmazsa ne olur sorusuna verilecek ilk cevap “koruyuculuğu bittiği için gebelik oluşabilir”. Ancak spiralin çıkarılması gereken başka durumlar da vardır. Bunlar;

• gebelik saptanırsa
• rahmi ve tüpleri tutacak düzeyde ilerlemiş bir enfeksiyon gelişmişse
• spiral yerinden kaymışsa
• şiddetli ağrıya neden oluyorsa spiral çıkartılmalıdır.

Spiral varlığında rahim içine yerleşmiş gebelik saptanırsa, spiral eğer gebelik kesesinin altında ise erken gebelik haftalarında çekilebilir. Gebelik kesesi spiralin üzerinde yerleşmişse spiral çekilirken gebelik düşükle sonuçlanabilir. Gebelik sırasında spiralin yerinde bırakılması durumunda enfeksiyon, su gelişi ve erken doğum riski artmaktadır. 

Spiral Nasıl Çıkarılır?

Spiralin adet döneminde çıkarılması gerekmektedir. Spiralin acil olarak çıkarılması gerekiyorsa herhangi bir dönemde çıkarılabilir ancak aciliyet teşkil eden bir durum yoksa rahim ağzının açık olduğu adet döneminde çekilmesi tercih edilir. Spiral anestezi gerekmeden çıkarılır.

Spiral Çıkarıldıktan Sonra Dikkat Edilmesi Gerekenler?

Spiral çıkarıldıktan sonra özellikle dikkat edilmesi gereken bir durum yoktur. İşlem sonrasında ağrı veya kanama olursa mutlaka muayene için doktora başvurulmalı. Ağrı veya kanama, spiral çıkarılırken rahim ağzının yaralanmasından veya spiralin tamamının çıkarılmamış olmasından kaynaklı olabilmektedir. 

Spiral çıkarıldıktan sonra cinsel ilişkiye girilebilir; ancak gebelik istenmiyorsa başka bir doğum kontrol yöntemine hemen başlanmalıdır.